Keczup czy musztarda?: Różnice pomiędzy wersjami

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 75: Linia 75:
 
  | strony  = 116
 
  | strony  = 116
 
  }}, tłum. własne }}
 
  }}, tłum. własne }}
 +
<!--{{ Cytat
 +
| <poem>In Hainaut and Brabant I made
 +
Attempts to order sauce with care,
 +
But in every inn at which I stayed
 +
They always brought me, with my fare,
 +
With every roast and mutton dish,
 +
With boar, with rabbit, and with bustard,
 +
With fresh and with salt-water fish,
 +
Always, never asking, mustard.
 +
 +
I took fresh herring, said I’d like
 +
Carp at the pub for midday dinner,
 +
And called for simple boiled pike
 +
And some large sole, to be my supper.
 +
In Brussels, I asked them for green sauce;
 +
A cleric stared and looked disgusted
 +
And a varlet brought me in, of course,
 +
As always, never asking, mustard.
 +
 +
I couldn’t eat or drink without it.
 +
They add it to the water, they
 +
Boil the fish in and – don’t doubt it –
 +
The drippings from the roast each day
 +
Are tossed into a mustard vat
 +
In which they’re mixed, and then entrusted
 +
To those who bring – they’re quick at that –
 +
Always, never asking, mustard.
 +
 +
Envoy prince, it’s clear that ginger, clove,
 +
Saffron, pepper are never trusted.
 +
There’s just one thing these people serve:
 +
Always, never asking, mustard.
 +
</poem>
 +
| oryg = <poem>En Haynaut et en Brabant ay
 +
Aprins a sauces ordonner;
 +
Es hostez ou je me logay
 +
Me fist on toudiz apporter
 +
A rost, a mouton, a sangler,
 +
A lievre, a connin, a ostarde,
 +
A poisson d’eaue douce et mer
 +
Tousjours, sanz demander, moustarde.
 +
 +
Harens fres quiz et demanday
 +
Carpe au cabaret pour dyner,
 +
Bequet en l’eaue y ordonnay
 +
Et grosses solles au soupper;
 +
A Brusselles fiz demander
 +
Sauce vert; le clerc me regarde;
 +
Par un varlet me fist donner
 +
Tousjours sans demander moustarde.
 +
 +
Sanz li ne bu ne ne mengay;
 +
Avec l’eaue la font meller
 +
Du poisson et ancor say
 +
Que la graisse du rost gester
 +
Font en la moustarde et bouster.
 +
D’en servir nulz d’eux ne retarde;
 +
La arez vous pour vostre user
 +
Tousjours sanz demander moustarde.
 +
 +
L’envoy Prince, gingembre, c’est tout cler,
 +
Clos, sapfran, graine n’ont d’eulx garde
 +
Maiz a chascun font destramper
 +
Tousjours sanz demander moustarde.</poem>
 +
| źródło = {{Cyt
 +
| inni    = red. Ian S. Laurie, Deborah M. Sinnreich-Levi
 +
| tytuł    = Selected Poems
 +
| url      = https://epdf.tips/eustache-deschamps-selected-poems-routledge-medieval-texts.html
 +
  | nazwisko r      = Deschamps
 +
  | imię r          = Eustache
 +
  | rozdział        = Tousjours, sanz demander, moustarde
 +
| wydawca  = Routledge
 +
| miejsce  = New York – London
 +
| rok      = 2003
 +
| strony  = 116
 +
}} }} -->
  
  

Wersja z 15:09, 14 maj 2020

Musztarda – „niepospolity kondyment”

Czy to w Hanonii, czy w Brabancji,
Gdym do obiadu o sos prosił,
W której bym kolwiek mieszkał stancji,
To zawsze sługa mi przynosił –
Czy do barana, czy do dzika,
Z morskiej czy rzecznej ryby dania,
Czy do zająca, czy królika –
Zawsze musztardę bez pytania.

W Brukseli-m żądał, bym w gospodzie
Śledzie i karpia miał na stole,
Albo warzoną szczukę w wodzie,
A na wieczerzę – dużą solę
Z zielonym sosem; zaś gospodarz
Spoglądał na mnie jak na drania,
Po czym na stół mi kazał podać
Zawsze musztardę bez pytania.

Bez niej ni jeść, ni pić nie można,
Bo ją do wody tu dodają!
Mieszają z tłuszczem spopod rożna
I z wszelkim jadłem ją podają.
I wszystko pływa tu w tym sosie,
A czeladź w mig i bez wahania
Ochoczo na stół ci przynosi
Zawsze musztardę bez pytania.

Imbir czy szafran (jasna sprawa)
Nie mają tutaj poważania.
Tu jedna tylko jest przyprawa:
Zawsze musztarda bez pytania.

— Eustache Deschamps: Tousjours, sanz demander, moustarde, w: Selected Poems, red. Ian S. Laurie, Deborah M. Sinnreich-Levi, New York – London: Routledge, 2003, s. 116, tłum. własne

En Haynaut et en Brabant ay
Aprins a sauces ordonner;
Es hostez ou je me logay
Me fist on toudiz apporter
A rost, a mouton, a sangler,
A lievre, a connin, a ostarde,
A poisson d’eaue douce et mer
Tousjours, sanz demander, moustarde.

Harens fres quiz et demanday
Carpe au cabaret pour dyner,
Bequet en l’eaue y ordonnay
Et grosses solles au soupper;
A Brusselles fiz demander
Sauce vert; le clerc me regarde;
Par un varlet me fist donner
Tousjours sans demander moustarde.

Sanz li ne bu ne ne mengay;
Avec l’eaue la font meller
Du poisson et ancor say
Que la graisse du rost gester
Font en la moustarde et bouster.
D’en servir nulz d’eux ne retarde;
La arez vous pour vostre user
Tousjours sanz demander moustarde.

L’envoy Prince, gingembre, c’est tout cler,
Clos, sapfran, graine n’ont d’eulx garde
Maiz a chascun font destramper
Tousjours sanz demander moustarde.


Tekst oryginalny:

En Haynaut et en Brabant ay
Aprins a sauces ordonner;
Es hostez ou je me logay
Me fist on toudiz apporter
A rost, a mouton, a sangler,
A lievre, a connin, a ostarde,
A poisson d’eaue douce et mer
Tousjours, sanz demander, moustarde.

Harens fres quiz et demanday
Carpe au cabaret pour dyner,
Bequet en l’eaue y ordonnay
Et grosses solles au soupper;
A Brusselles fiz demander
Sauce vert; le clerc me regarde;
Par un varlet me fist donner
Tousjours sans demander moustarde.

Sanz li ne bu ne ne mengay;
Avec l’eaue la font meller
Du poisson et ancor say
Que la graisse du rost gester
Font en la moustarde et bouster.
D’en servir nulz d’eux ne retarde;
La arez vous pour vostre user
Tousjours sanz demander moustarde.

L’envoy Prince, gingembre, c’est tout cler,
Clos, sapfran, graine n’ont d’eulx garde
Maiz a chascun font destramper
Tousjours sanz demander moustarde.


Niepospolity condiment, mosztarda, do którychkolwiek potraw będziesz chciał użyć – mięsnych i rybnych, warzonych i pieczonych – której lubo są kilka sposobów. Ja najprzedniejszy sposób położę taki:

Weźmij czarnej gorczycy, utłucz na mąkę a przesiej przez sito. Weźmij gruszek świeżych, upiecz, uwierć w donicy a przez sito przepraw. Weźmij rodzynków drobnych, schędoż, wstaw w winie, warz; uwarzywszy, uwierć w donicy, przez sito przepraw. Włóż to wszystko w jeden garniec i to wino wlej, octem winnym rozpuść, żeby było gładko jako kasza. Nakryj dobrze a postaw w miejscu ciepłym przez trzy dni, potem umieszaj a dawaj na talerz, kiedykolwiek potrzeba. A jeżeli gęsta, możesz octem winnym według potrzeby rozpuścić. Na ten czas, kiedy dawać będziesz, możesz trochę pocukrować na talerzu.

— Stanisław Czerniecki: Compendium ferculorum albo Zebranie potraw, Kraków: w drukarni Jerzego i Mikołaja Schedlów, 1682, s. 95

Keczup – „coś w rodzaju kabulu”

Przybliżony zasięg użycia fermentowanych sosów w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej (za Ishige, op. cit., s. 22)
  Sos sojowy
  Sos rybny




Wszystkie mięsiwa przyprawia się jednakowo, do wszystkich dodaje się niesłychane ilości pieprzu i nieodzownego, reklamowanego sosu „Chili” lub „Ketchup”. Gdyby wam nawet podano tak pyszną w zasadzie potrawę jak kaczka pieczona z pomarańczami, dowiecie się o tym, że jest to kaczka, tylko z karty potraw, w smaku kaczka nie będzie się niczym różniła od innych ochłapów tonących w reklamowanych sosach i przyprawach.
— Kłopoty gastronomiczne w kraju dolara: w Ameryce nie wszystko jest dobre (1935)

Ilustracje

  • Mosztarda i keczup SG.jpg
  • Musztarda - składniki.jpg
  • Keczup - składniki.jpg
  • Keczup i musztarda.jpg

Bibliografia

Źródło: „http://zwidelcemwsrodksiazek.pl/index.php?title=Keczup_czy_musztarda%3F&oldid=3566”