Jeść zdrowo i z humorem: Jak to się robi w Azji: Różnice pomiędzy wersjami
(→中醫) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Niektórzy z Czytelników poprzedniego wpisu, [[Jeść zdrowo i z humorem|tego na temat medycyny humoralnej]], mogli poczuć, że niektóre jej idee brzmią dziwnie znajomo. Zwłaszcza jeśli interesowali się kiedykolwiek wschodnimi systemami medycyny alternatywnej. Dlatego dzisiah chciałbym uzupełnić tamten wpis o krótkie porównanie zachodniej medycyny humoralnej z indyjską ajurwedą i z chińską medycyną tradycyjną – szczególnie pod względem zaleceń żywieniowych. Oczywiście pierwsza i najważniejsza różnica jest taka, że ajurweda i medycyna chińska są nadal szeroko stosowane, podczas gdy zasady medyczne wymyślone przez starożytnych Greków, a później przejęte przez muzułmanów i chrześcijan, uległy przeważnie zapomnieniu (choć w krajach iberoamerykańskich nie do końca). | ||
| + | |||
== <big>आयुर्वेद</big> == | == <big>आयुर्वेद</big> == | ||
| + | Zacznijmy od ajurwedy. | ||
| + | |||
[[File:Ajurweda PL.png|thumb|upright]] | [[File:Ajurweda PL.png|thumb|upright]] | ||
Wersja z 18:06, 24 paź 2020
Niektórzy z Czytelników poprzedniego wpisu, tego na temat medycyny humoralnej, mogli poczuć, że niektóre jej idee brzmią dziwnie znajomo. Zwłaszcza jeśli interesowali się kiedykolwiek wschodnimi systemami medycyny alternatywnej. Dlatego dzisiah chciałbym uzupełnić tamten wpis o krótkie porównanie zachodniej medycyny humoralnej z indyjską ajurwedą i z chińską medycyną tradycyjną – szczególnie pod względem zaleceń żywieniowych. Oczywiście pierwsza i najważniejsza różnica jest taka, że ajurweda i medycyna chińska są nadal szeroko stosowane, podczas gdy zasady medyczne wymyślone przez starożytnych Greków, a później przejęte przez muzułmanów i chrześcijan, uległy przeważnie zapomnieniu (choć w krajach iberoamerykańskich nie do końca).
आयुर्वेद
Zacznijmy od ajurwedy.
- Dośa (humory):
- वात (vāta), wiatr (powietrze + eter), suchy
- z tego samego pie rdzenia[1] co polski „wiatr”
- पित्त (pitta), żółć (ogień + woda), gorąca
- कफ (kapha), śluz (woda + ziemia), ciężki
- वात (vāta), wiatr (powietrze + eter), suchy
- sucho - gorzkie - zima
- chłodno - wiosna - cierpkie
- lekko - ostre - lato
- środek - kwaśne - pora deszczowa
- ciepło - słone - jesień
- ciężko - słodkie - przedzimie
| Pora roku | Zima | Wiosna | Lato | Pora monsunowa | Jesień | Przedzimie |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kapha (wilgotna, chłodna, ciężka) | Zbiera się (bo chłodno) | W nadmiarze (bo wilgotno) | Stabilizuje się (bo sucho i ciepło) | |||
| Vata (sucha, chłodna lekka) | Zbiera się (bo sucho) | W nadmiarze (bo wietrznie) | Stabilizuje się (bo wilgotno i ciepło) | |||
| Pitta (wilgotna, ciepła, lekka) | Zbiera się (bo wilgotno) | W nadmiarze (bo ciepło) | Stabilizuje się (bo sucho i chłodno) |
- David Frawley, Ayurvedic Healing: A Comprehensive Guide
- Vaidya Suresh Chaturvedi, Diet and Health through Ayurveda: Health Guides
- Harish Johari, Ayurvedic Healing Cuisine
- Urmila Desai, The Ayurvedic Cookbook: A Personalized Guide to Good Nutrition and Health
- Usha Lad, Vasant Lad, Ayurvedic Cooking for Self-healing
- Amadea Morningstar, Ayurvedic Cooking for Westerners: Familiar Western Food Prepared with Ayurvedic Principles
- A Body of Knowledge: The Wellcome Ayurvedic Anatomical Man and his Sanskrit Context
中醫
Bibliografia
Podziękowania dla dr Guty Kulczyckiej za pomoc w doborze literatury z tej dziedziny.
- Hamid Montakab: Medycyna chińska w praktyce: Teoria, diagnostyka i terapia w rozumieniu zachodnim, tłum. Marta Nizioł-Wojniusz, Michał Iwanicki, Łódź: Galaktyka, 2017
- Barbara Temelie, Beatrice Trebuth: Gotowanie według Pięciu Przemian: 184 przepisy dla wzmocnienia duszy i ciała, tłum. Anna Krochmal, Tomasz Twardowski, Gdańsk: Czerwony Słoń, 2007
