Włoszka z włoszczyzną w posagu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 1: Linia 1:
 
{| class=wikitable
 
{| class=wikitable
 +
! Dekada
 +
! Rok
 +
! We Włoszech
 +
! We Francji
 +
! W Polsce
 +
|-
 +
|1490.
 
|1494
 
|1494
−
|Narodziny Bony Sfrorzy
+
|Narodziny Bony Sfrorzy || ||
 
|-
 
|-
 +
|1500.
 
|1518
 
|1518
−
|Ślub Bony z Zygmuntem I
+
| || || Ślub Bony z Zygmuntem I  
 
|-
 
|-
 +
|1510.
 
|1519
 
|1519
−
|Narodziny Katarzyny Medycejskiej
+
|Narodziny Katarzyny Medycejskiej || ||
 
|-
 
|-
 +
| rowspan=3 | 1520.
 
|1520
 
|1520
−
|Narodziny Zygmunta Augusta
+
| || || Narodziny Zygmunta Augusta
 
|-
 
|-
 
|1523
 
|1523
−
|Narodziny Anny Jagiellonki
+
| || || Narodziny Anny Jagiellonki
 
|-
 
|-
 
|1529
 
|1529
−
|Koronacja Zygmunta Augusta vivente rege
+
| || || Koronacja Zygmunta Augusta ''vivente rege''
 
|-
 
|-
 +
|1530.
 
|1533
 
|1533
−
|Ślub Katarzyny z Henrykiem, księciem Orleanu
+
| || Ślub Katarzyny z Henrykiem, księciem Orleanu ||
 
|-
 
|-
 +
| rowspan=3 | 1540.
 
|1544
 
|1544
−
|Narodziny Franciszka (późniejszego króla Franciszka II)
+
| || Narodziny Franciszka (późniejszego króla Franciszka II) ||
 
|-
 
|-
 
|1547
 
|1547
−
|Henryk zostaje królem, Katarzyna królową fr.
+
| || Henryk zostaje królem, Katarzyna królową fr. ||
 
|-
 
|-
 
|1548
 
|1548
−
|Śmierć Zygmunta I
+
| || || Śmierć Zygmunta I
 
|-
 
|-
 +
| rowspan=6 | 1550.
 
|1550
 
|1550
−
|Narodziny Karola (późniejszego króla Karola IX)
+
| || Narodziny Karola (późniejszego króla Karola IX) ||
−
|-
+
|-  
 
|1551
 
|1551
−
|Narodziny Henryka (późniejszego króla pol. i fr.)
+
| || Narodziny Henryka (późniejszego króla pol. i fr.) ||
 
|-
 
|-
 
|1553
 
|1553
−
|Narodziny Małgorzaty (późniejszej królowej fr. i nawarskiej)
+
| || Narodziny Małgorzaty (późniejszej królowej fr. i nawarskiej) ||
 
|-
 
|-
 
|1556
 
|1556
−
|Powrót Bony do Bari
+
|Powrót Bony do Bari || ||
 
|-
 
|-
 
|1557
 
|1557
−
|Śmierć Bony (otrucie)
+
|Śmierć Bony (otrucie) || ||
 
|-
 
|-
 
|1559
 
|1559
−
|Śmierć króla Henryka, Katarzyna wdową, Franciszek II królem
+
| || Śmierć króla Henryka, Katarzyna wdową, Franciszek II królem ||
 
|-
 
|-
 +
| rowspan=2 | 1550.
 
|1560
 
|1560
−
|Śmierć Franciszka II, Karol IX królem, Katarzyna regentką
+
| || Śmierć Franciszka II, Karol IX królem, Katarzyna regentką ||
 
|-
 
|-
 
|1562
 
|1562
−
|Początek francuskich wojen religijnych
+
| || Początek francuskich wojen religijnych ||
 
|-
 
|-
 +
| rowspan=3 | 1570.
 
|1572
 
|1572
−
|Ślub Małgorzaty z Henrykiem Burbonem, noc św. Bartłomieja
+
| || Ślub Małgorzaty z Henrykiem Burbonem, noc św. Bartłomieja ||
 
|-
 
|-
 
|1573
 
|1573
−
|Henryk zostaje królem pol.
+
| || || Henryk zostaje królem pol.
 
|-
 
|-
 
|1574
 
|1574
−
|Śmierć Karola IX, Henryk królem fr.
+
| || Śmierć Karola IX, Henryk królem fr. ||
 
|-
 
|-
 +
|1580.
 
|1589
 
|1589
−
|Śmierć Katarzyny i Henryka
+
| || Śmierć Katarzyny i Henryka ||
 
|}
 
|}
  
Linia 140: Linia 156:
 
  | rok      = 1984
 
  | rok      = 1984
 
  }}
 
  }}
 +
 +
* [[Szkic:Od kogo Francuzi nauczyli się jeść widelcem?|Od kogo Francuzi nauczyli się jeść widelcem?]]

Wersja z 01:22, 13 mar 2021

Dekada Rok We Włoszech We Francji W Polsce
1490. 1494 Narodziny Bony Sfrorzy
1500. 1518 Ślub Bony z Zygmuntem I
1510. 1519 Narodziny Katarzyny Medycejskiej
1520. 1520 Narodziny Zygmunta Augusta
1523 Narodziny Anny Jagiellonki
1529 Koronacja Zygmunta Augusta vivente rege
1530. 1533 Ślub Katarzyny z Henrykiem, księciem Orleanu
1540. 1544 Narodziny Franciszka (późniejszego króla Franciszka II)
1547 Henryk zostaje królem, Katarzyna królową fr.
1548 Śmierć Zygmunta I
1550. 1550 Narodziny Karola (późniejszego króla Karola IX)
1551 Narodziny Henryka (późniejszego króla pol. i fr.)
1553 Narodziny Małgorzaty (późniejszej królowej fr. i nawarskiej)
1556 Powrót Bony do Bari
1557 Śmierć Bony (otrucie)
1559 Śmierć króla Henryka, Katarzyna wdową, Franciszek II królem
1550. 1560 Śmierć Franciszka II, Karol IX królem, Katarzyna regentką
1562 Początek francuskich wojen religijnych
1570. 1572 Ślub Małgorzaty z Henrykiem Burbonem, noc św. Bartłomieja
1573 Henryk zostaje królem pol.
1574 Śmierć Karola IX, Henryk królem fr.
1580. 1589 Śmierć Katarzyny i Henryka

Polskie nazwy warzyw włoskiego pochodzenia

Dzisiejsza polska nazwa Najstarsze poświadczenie w jęz. polskim Włoski źródłosłów Uwagi
sałata 1549 salata „Salata” to dawna forma włoskiego słowa „insalata”, co znaczy dosłownie: „posolona”, bo od dawna przyprawiało się sałatę solą, octem i oliwą. Zresztą od początku słowo to oznaczało zarówno samo warzywo, jak i potrawę z innych, ale podobnie przyprawionych, warzyw, czyli dzisiejszą sałatkę.
fasola 1568 („fazoły”) fagioli Warzywo pochodzi z Ameryki, ale dawni Polacy raczej nie byli tego świadomi, bo nazywali je również „grochem” lub „bobem” „włoskim”, „niemieckim” bądź „tureckim”.
karczoch 1586 carciofo Ostatecznie z arabskiego „al-charszufa”. Niektóre języki europejskie przejęły to słowo razem z arabskim rodzajnikiem „al-” zmienionym na „ar-” (np. ang. „artichoke”), inne bez.
szparag 1605 sparago W dzisiejszej włoszczyźnie przyjęła się forma „asparago”.
seler 2. poł. XVII w. sellero W dzisiejszej włoszczyźnie przyjęła się forma „sedano”.
kalafior 1680 („kaulifior”) cavolfiore Dosłownie: „kapuściany (cavolo) kwiat (fiore)”
brokuł 1682 („brochul”) broccolo
kalarepa 1682 („kaulerapa”) cavolo rapa Dosłownie: „kapuściana (cavolo) rzepa (rapa)”
skorzonera (wym.: „skor‑zonera”) 1743 scorzonera Włoska nazwa wyparła rodzimy polski „wężymord”.
pomidor XIX w. pomidori Dosłownie: „złote jabłka”

Obrazki

  • Fragment fryzu z Sali Poselskiej na Wawelu.jpg
  • Władysław Bakałowicz, Renaissance Banquet.jpg

Bibliografia

  • Anna Bochnakowa: Terminy kulinarne romańskiego pochodzenia w języku polskim do końca XVIII w., Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1984
Źródło: „http://zwidelcemwsrodksiazek.pl/index.php?title=Włoszka_z_włoszczyzną_w_posagu&oldid=5085”