Gastronomiczny Order Pomiana: Różnice pomiędzy wersjami

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 80: Linia 80:
  
 
== Kolekcja ==
 
== Kolekcja ==
−
* [http://bazhum.pl/bib/article/216513/ Renata Pisarek-Piasecka, Geneza i charakterystyka zbiorów Państwowego Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, Tom 43, Numer 4 (1995) s. 555-567] (brak kopii cyfrowej)
+
=== M. Cybulska, ''Przepisy różne do gotowania i pieczenia'' (1828) ===
 +
 
 +
{| class="wikitable"
 +
|+ Spis treści
 +
!„Leguminy”
 +
!Strona
 +
!„Ciasta”
 +
!Strona
 +
!„Mięsa”
 +
!Strona
 +
|-
 +
|Kluski z ziemniaków
 +
|1
 +
|Żmur
 +
|8
 +
|Pół-gąski
 +
|12
 +
|-
 +
|Bawarskie kluseczki
 +
|2
 +
|Prędkie obarzanki
 +
|8
 +
|Zielone grochy konserwować
 +
|13
 +
|-
 +
|Wafle
 +
|2
 +
|Obarzanki migdałowe
 +
|9
 +
|Sposób robienia mydła
 +
|13
 +
|-
 +
|Kartoflane kluseczki
 +
|3
 +
|Przepis na mazurki
 +
|9
 +
|Przepis czyli sposób zarabiania octu
 +
|15
 +
|-
 +
|Melszpajs cytrynowy
 +
|3
 +
|Biszkopty chlebowe
 +
|9
 +
|Pierniki z razowego chleba
 +
|15
 +
|-
 +
|''Auflauf'' z jabłek
 +
|4
 +
|Sand Kuchen, piaskowe ciasteczka
 +
|10
 +
|Bułki Wielmożnej Wielowiejskiej
 +
|16
 +
|-
 +
|Budyń z jabłek piankowy
 +
|5
 +
|Biszkopty z czekolady
 +
|10
 +
|Placki Wielmożnej Wielowiejskiej
 +
|17
 +
|-
 +
|Grzybek z marchwi
 +
|5
 +
|Torty czekoladowe
 +
|10
 +
|Baby Wielmożnej Poczobótowej
 +
|17
 +
|-
 +
|Chrust
 +
|6
 +
|Biszkopty ordynaryjne
 +
|11
 +
|Baby Wielmożnej Czyżowej
 +
|18
 +
|-
 +
|Śmietankowy ''creme''
 +
|7
 +
|Biszkopty migdałowe
 +
|11
 +
|Sposób pierników z kartoflowej mąki
 +
|20
 +
|-
 +
|Czekoladowy ''creme''
 +
|7
 +
|Sposób robienia makaroników
 +
|11
 +
|Napój ruski
 +
|21
 +
|-
 +
|Nic albo ''petite chose''
 +
|7
 +
|Obarzanki do kawy
 +
|12
 +
|Kluseczki chołowiejskie
 +
|21
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|Ciasto ze śliwkami
 +
|12
 +
|''Baum Kuchen'' z jednego funta
 +
|21
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|Cukrowe placuszki
 +
|12
 +
|Legumina na zimno
 +
|22
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Oleju preparowanie
 +
|23
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Legumina z kwaśnej śmietany
 +
|23
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Przepis na rogale
 +
|24
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Legumina z kwaśnej śmietany
 +
|25
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Legumina na zimno z ryżu
 +
|27
 +
|-
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Baba parzona
 +
|28
 +
|}
  
 
== Obrazki ==
 
== Obrazki ==

Wersja z 23:21, 6 wrz 2021

Tadeusz Przypkowski (1905–1977) – w fotelu pod portretem swojego ojca, Feliksa Przypkowskiego (1872–1951). Z prawej strony stoi jego syn, Piotr Maciej Przypkowski (ur. 1947), a po lewej – wnuk, Jan Aleksander Przypkowski (ur. 1973), obecny dyrektor Muzeum im. Przypkowskich.

Rok temu zgłosiłem się do prof. Jarosława Dumanowskiego, kierownika Centrum Dziedzictwa Kulinarnego na Wydziale Nauk Historycznych Uniwestytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, z zamiarem doktoryzowania się z historii kulinarnej. Nie miałem jednak jeszcze pomysłu, o czym konkretnie miałbym rozprawę doktorską napisać. Profesor zaproponował, żebym zajął się kolekcją przepisów kuchennych ze zbiorów Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie. Jeśli cokolwiek wiecie o tej placówce, to pewnie nie zdziwi Was moja pierwsza reakcja: przecież to jest muzeum zegarów słonecznych! No i rzeczywiście, unikatowa kolekcja zegarów słonecznych, którą w 1895 r. rozpoczął miejscowy lekarz, Feliks Przypkowski, a później rozbudował jego syn Tadeusz, jest największą chlubą jędrzejowskiego muzeum. Lecz Tadeusz Przypkowski nie tylko kontynuował pasję ojca, ale miał też swoją własną; był bowiem smakoszem i zbieraczem kulinariów.

Życiorys

Pamiętam doskonale to ostatnie święcone u Zamoyskiego. W najbardziej uroczystym momencie najstarszy z nas, Alfred Lauterbach, dyrektor zbiorów Zamku Królewskiego, miał dostojną przemowę. Ale kiedy doszedł do słów: „Tak tu wspaniale i spokojnie obchodzimy staropolskie święcone, w chwili, gdy ten Hitler… ten Hitler… ten Hitler”, nie mógł z tego Hitlera wybrnąć, dopóki mu Roman Jasiński obok siedzący nie powiedział cicho: „w dupę jebany”, co też Lauterbach donośnie i uroczyście powtórzył. I zaszokowany tym skrzydlatym słowem usiadł czerwony jak burak! Zapanowała cisza, a stare ciotki Zamoyskiego próbowały udawać, że nie słyszały! Zamoyski wspaniale wyszedł z tej sytuacji. Wyjął z tylnej kieszeni dwa rewolwery i parokrotnie strzelił do stojących w rogach wypchanych wielkich niedźwiedzi. Ogary słysząc strzały, wyłamały drzwi i sforą zalały gości. W ten sposób sytuacja była delikatnie uratowana.
— Tadeusz Przypkowski, cyt w: Janusz Miliszkiewicz: Na początek -- zupa cebulowa przypkowska, w: Rzeczpospolita, 3 kwietnia 1999

Francuski łącznik

Order Pomiana

Odznaka orderu Pomiana (koloryzowana)
  • Kawalerowie orderu:
    • Tadeusz Gronowski (1894–1990), wielki mistrz; malarz i grafik
    • Tadeusz Przypkowski, kanclerz
    • Jan Brzechwa (1898–1966), prawnik, pisarz, poeta
    • Józef Cyrankiewicz (1911–1989), premier
    • Adam Rapacki (1909–1970), minister spraw zagranicznych
    • Lucjan Motyka (1915–2006), minister kultury i sztuki
    • Zygmunt Garstecki (1912–1988), podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki [?]
    • Jarosław Iwaszkiewicz (1894–1980), pisarz i poeta
    • Giuseppe Brenna (?)
    • Gianni Mantero (1897–1984), włoski grafik i kolekcjoner ekslibrisów
    • Edouard Longue, dziennikarz piszący o gastronomii
    • Roger Topoliński (1905–1994), właściciel restauracji Lapérouse w Paryżu
    • Claude Terrail (1918–2006), właściciel restauracji La Tour d'Argent
    • Jean-Dominique Arnaboldi (1919–1974), dziennikarz piszący o gastronomii
    • Ang Kim Khoan (1910–1978), dyrektor pałaców królewskich w Kambodży [1]
    • zakłady Pudliszki
    • redakcja Przekroju

Publikacje Przypkowskiego

Przepis

Król Stanisław Leszczyński doprawia zupę cebulową.
Mal. Maja Berezowska (1970)
Przypkowska zupa cebulowa (pod tą nazwą spopularyzowana już wśród smakoszy Paryża, a nawet serwowana w najlepszej restauracji Madrytu, od pokoleń tradycyjnie podawana w rodzinie Przypkowskich. Posiadając wszelkie cechy staropolskiej kuchni, nie figuruje jednak w drukowanych książkach kucharskich). Półtora litra chudego rosołu wołowego, 6 dużych słodkich cebul (jeżeli cebule zbyt ostre, zupa wymaga lekkiego przysłodzenia), 6 kromek żytniego ciemnego razowego chleba, 30 do 40 g masła i do smaku: gałka muszkatołowa, imbir, goździki korzenne, pieprz, sól i o ile można curry, która przecież wreszcie do Polski dociera! Cebule w cienkich plastrach przysmażyć na maśle na złoto, kromki chleba zaś osobno przysmażyć na chrupiąco, pokruszyć i razem z cebulą rozgotować w rosole, przetrzeć przez gęste sito, dodać korzeni do smaku indywidualnego i o ile przy tym ostygła – podgrzać przed podaniem w głębokich czarkach, z kruchymi ciasteczkami. Aleksander Dumas w swych gastronomicznych rozważaniach podaje anegdotę, jak Stanisław Leszczyński spóźnił się o dwa dni na przyjęcie do królowej córki w Wersalu, przyrządzając na ten polski sposób doskonałą francuską zupę cebulową, jaką mu w gospodzie po drodze podali.
— Stefania Przypkowska: Garść kulinarnych polskich przepisów, w: Maja Berezowska, Stefania Przypkowska, Tadeusz Przypkowski, Magdalena Samozwaniec: Łyżka za cholewą, a widelec na stole: mała kulinarna silva rerum, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977, s. 83

Kolekcja

M. Cybulska, Przepisy różne do gotowania i pieczenia (1828)

Spis treści
„Leguminy” Strona „Ciasta” Strona „Mięsa” Strona
Kluski z ziemniaków 1 Żmur 8 Pół-gąski 12
Bawarskie kluseczki 2 Prędkie obarzanki 8 Zielone grochy konserwować 13
Wafle 2 Obarzanki migdałowe 9 Sposób robienia mydła 13
Kartoflane kluseczki 3 Przepis na mazurki 9 Przepis czyli sposób zarabiania octu 15
Melszpajs cytrynowy 3 Biszkopty chlebowe 9 Pierniki z razowego chleba 15
Auflauf z jabłek 4 Sand Kuchen, piaskowe ciasteczka 10 Bułki Wielmożnej Wielowiejskiej 16
Budyń z jabłek piankowy 5 Biszkopty z czekolady 10 Placki Wielmożnej Wielowiejskiej 17
Grzybek z marchwi 5 Torty czekoladowe 10 Baby Wielmożnej Poczobótowej 17
Chrust 6 Biszkopty ordynaryjne 11 Baby Wielmożnej Czyżowej 18
Śmietankowy creme 7 Biszkopty migdałowe 11 Sposób pierników z kartoflowej mąki 20
Czekoladowy creme 7 Sposób robienia makaroników 11 Napój ruski 21
Nic albo petite chose 7 Obarzanki do kawy 12 Kluseczki chołowiejskie 21
Ciasto ze śliwkami 12 Baum Kuchen z jednego funta 21
Cukrowe placuszki 12 Legumina na zimno 22
Oleju preparowanie 23
Legumina z kwaśnej śmietany 23
Przepis na rogale 24
Legumina z kwaśnej śmietany 25
Legumina na zimno z ryżu 27
Baba parzona 28

Obrazki

  • Edward Pożerski herbu Pomian

  • Sobieski i Marysieńka

  • Obiad kapituły orderu Pomiana w drugą rocznicę śmierci Edwarda Pożerskiego. U prawego szczytu stołu siedzi gospodarz spotkania, wielki mistrz Tadeusz Gronowski, a u lewego stoi kanclerz kapituły Tadeusz Przypkowski.

  • Order Pomiana - Polska.jpg

  • Przypkowski (z prawej) wręcza odznaki orderu Pomiana Rogerowi Topolinskiemu (z lewej) i Jean-Dominique'owi Arnaboldiemu (Paryż, 1965)

  • Przypkowski z członkami francuskiego kolegium orderu Pomiana (Paryż, 1971)

Źródło: „http://zwidelcemwsrodksiazek.pl/index.php?title=Gastronomiczny_Order_Pomiana&oldid=6497”