?? ?? 2022 r.
Kuchnia jeszcze bardziej staropolska dla zupełnie początkujących: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | {{data|?? ?? | + | {{data|?? ?? 2022}} |
[[File:{{#setmainimage:Brat Wilhelm przy garach.jpg}}|thumb|upright|W średniowiecznej kuchni<br>{{small|Ilustracja z jednej z ksiąg domowych norymberskiej fundacji Dwunastu Braci (1475)}}]] | [[File:{{#setmainimage:Brat Wilhelm przy garach.jpg}}|thumb|upright|W średniowiecznej kuchni<br>{{small|Ilustracja z jednej z ksiąg domowych norymberskiej fundacji Dwunastu Braci (1475)}}]] | ||
Jakiś czas temu [[Kuchnia staropolska dla początkujących|pisałem o staropolskich potrawach]], które były zarazem bardzo łatwe do wykonania i zaskakująco współczesne, a dzięki temu w sam raz dla osób, które chciałyby rozpocząć swoją przygodę z odtwarzaniem dawnych receptur kulinarnych. W prostocie przepisu, jak widać, tkwi jego trwałość; jajecznicę dzisiaj przyrządza się niemal tak samo, jak dwieście, czterysta czy tysiąc lat temu. | Jakiś czas temu [[Kuchnia staropolska dla początkujących|pisałem o staropolskich potrawach]], które były zarazem bardzo łatwe do wykonania i zaskakująco współczesne, a dzięki temu w sam raz dla osób, które chciałyby rozpocząć swoją przygodę z odtwarzaniem dawnych receptur kulinarnych. W prostocie przepisu, jak widać, tkwi jego trwałość; jajecznicę dzisiaj przyrządza się niemal tak samo, jak dwieście, czterysta czy tysiąc lat temu. | ||
| − | Przepisy wziąłem wtedy z książki pt. ''Compendium ferculorum, albo Zebranie potraw'', napisanej przez kuchmistrza Stanisława Czernieckiego, która pierwszy raz ukazała się drukiem w 1682 r. Napisałem wtedy, że to najstarsza drukowana polska książka kucharska. Jednak w | + | Przepisy wziąłem wtedy z książki pt. ''Compendium ferculorum, albo Zebranie potraw'', napisanej przez kuchmistrza Stanisława Czernieckiego, która pierwszy raz ukazała się drukiem w 1682 r. Napisałem wtedy, że to najstarsza drukowana polska książka kucharska. Jednak w zeszłym roku została ona zdetronizowana! Polscy i ukraińscy historycy dokonali bowiem sensacyjnego odkrycia, że już półtora wieku przed ''Compendium ferculorum'' wydano drukiem książkę kucharską w języku polskim – z tym że do naszych czasów nie zachował się niestety żaden kompletny egzemplarz. Prześledźmy zatem historię tej nowej najstarszej polskiej książki kucharskiej, zanim wybierzemy z niej jakiś przepis – oczywiście dla początkujących. |
== „Kuchmistrzostwo” == | == „Kuchmistrzostwo” == | ||
{{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JSPmjqsUx-c|szer=300|poz=left|opis=Jarosław Dumanowski i Karol Okrasa prezentują ósmy tom serii ''Monumenta Poloniae Culinaria''.}} | {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JSPmjqsUx-c|szer=300|poz=left|opis=Jarosław Dumanowski i Karol Okrasa prezentują ósmy tom serii ''Monumenta Poloniae Culinaria''.}} | ||
[[File:Kuchmistrzostwo - ocet.jpg|thumb|upright|Jedna z zachowanych kart ''Kuchmistrzostwa'' z różnymi przepisami na ocet (każdy „inszym obyczajem”, czyli na inny sposób)]] | [[File:Kuchmistrzostwo - ocet.jpg|thumb|upright|Jedna z zachowanych kart ''Kuchmistrzostwa'' z różnymi przepisami na ocet (każdy „inszym obyczajem”, czyli na inny sposób)]] | ||
| + | |||
| + | Tak naprawdę, to poszlaki co do jej istnienia były znane już wcześniej, ale pewności nie było, a zachowane urywki podejrzewano o bycie XIX-wiecznymi falsyfikatami. | ||
| + | |||
{{clear}} | {{clear}} | ||
== Ryż ze śmietaną, cukrem i cynamonem == | == Ryż ze śmietaną, cukrem i cynamonem == | ||
Wersja z 08:18, 11 kwi 2022
Jakiś czas temu pisałem o staropolskich potrawach, które były zarazem bardzo łatwe do wykonania i zaskakująco współczesne, a dzięki temu w sam raz dla osób, które chciałyby rozpocząć swoją przygodę z odtwarzaniem dawnych receptur kulinarnych. W prostocie przepisu, jak widać, tkwi jego trwałość; jajecznicę dzisiaj przyrządza się niemal tak samo, jak dwieście, czterysta czy tysiąc lat temu.
Przepisy wziąłem wtedy z książki pt. Compendium ferculorum, albo Zebranie potraw, napisanej przez kuchmistrza Stanisława Czernieckiego, która pierwszy raz ukazała się drukiem w 1682 r. Napisałem wtedy, że to najstarsza drukowana polska książka kucharska. Jednak w zeszłym roku została ona zdetronizowana! Polscy i ukraińscy historycy dokonali bowiem sensacyjnego odkrycia, że już półtora wieku przed Compendium ferculorum wydano drukiem książkę kucharską w języku polskim – z tym że do naszych czasów nie zachował się niestety żaden kompletny egzemplarz. Prześledźmy zatem historię tej nowej najstarszej polskiej książki kucharskiej, zanim wybierzemy z niej jakiś przepis – oczywiście dla początkujących.
„Kuchmistrzostwo”
Tak naprawdę, to poszlaki co do jej istnienia były znane już wcześniej, ale pewności nie było, a zachowane urywki podejrzewano o bycie XIX-wiecznymi falsyfikatami.
Ryż ze śmietaną, cukrem i cynamonem
| Kaszę z ryżu tak działaj: Weźmi ryżu, coć się widzi, a czystej śmietany, uwarz ją pierwej, a potym ten ryż wypłucz, a kładź do tej śmietany, a omaścisz masłem i mieszaj, aby się nie zewrzało, tedy będzie czysta kasza, a potem, gdy dasz na misę, posyp cynamonem i cukrem. | ||||||
— Zbiór dla kuchmistrza tak potraw jako i ciast robienia wypisany roku 1757 dnia 24 lipca, red. Jarosław Dumanowski, Switłana Bułatowa, Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2021, s. 168
Tekst oryginalny:
|
Przypisy
Bibliografia
- Zygmunt Wolski: Kuchmistrzostwo: Szczątki druku polskiego z początku w. XVI, Biała Radziwiłłowska: nakładem własnym, 1891
- Kazimierz Piekarski: Miscellanea Bibliograficzne, w: Przegląd Biblioteczny, IV, 1930, s. 328--339
- Kuchmistrzostwo, Kraków: Hieronim Wietor [?], między 1535 a 1547, zachowany fragment
| ◀️ Poprzedni | 📜 Spis wpisów | Następny ▶️ |
| ⏮️ Pierwszy | 🎲 Losowy wpis | Najnowszy ⏭️ |
