Co się święci?: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| Linia 134: | Linia 134: | ||
* [https://blogs.loc.gov/folklife/2016/04/ostara-and-the-hare/ Ostara and the Hare: Not Ancient, but Not As Modern As Some Skeptics Think] | * [https://blogs.loc.gov/folklife/2016/04/ostara-and-the-hare/ Ostara and the Hare: Not Ancient, but Not As Modern As Some Skeptics Think] | ||
| − | == Marian Pisarzak == | + | === Marian Pisarzak === |
* [http://www.mateusz.pl/czytelnia/mp-s.htm Błogosławienie pokarmów wielkanocnych] | * [http://www.mateusz.pl/czytelnia/mp-s.htm Błogosławienie pokarmów wielkanocnych] | ||
* [https://www.researchgate.net/publication/324449146_Blogoslawienstwo_pokarmow_i_napojow_wielkanocnych/fulltext/5ace47a4a6fdcc87840ce42f/Blogoslawienstwo-pokarmow-i-napojow-wielkanocnych.pdf Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych] | * [https://www.researchgate.net/publication/324449146_Blogoslawienstwo_pokarmow_i_napojow_wielkanocnych/fulltext/5ace47a4a6fdcc87840ce42f/Blogoslawienstwo-pokarmow-i-napojow-wielkanocnych.pdf Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych] | ||
* [http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Collectanea_Theologica/Collectanea_Theologica-r1973-t43-n4/Collectanea_Theologica-r1973-t43-n4-s157-161/Collectanea_Theologica-r1973-t43-n4-s157-161.pdf Zwyczaj "święconego" w Kościele zachodnim] | * [http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Collectanea_Theologica/Collectanea_Theologica-r1973-t43-n4/Collectanea_Theologica-r1973-t43-n4-s157-161/Collectanea_Theologica-r1973-t43-n4-s157-161.pdf Zwyczaj "święconego" w Kościele zachodnim] | ||
* M.P., Błogosławienie pokarmów wielkanocnych w Kościele zachodnim do wydania Rytuału Rzymskiego w 1614 roku, w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 2, red. M. Rechowicz, W. Schenk, Lublin 1976, ss. 167-240 | * M.P., Błogosławienie pokarmów wielkanocnych w Kościele zachodnim do wydania Rytuału Rzymskiego w 1614 roku, w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 2, red. M. Rechowicz, W. Schenk, Lublin 1976, ss. 167-240 | ||
| + | ** s. 230: święcenie pieczonego baranka w Europie od VIII w., szynki i in. mięs, sera, masła, mleka z miodem oraz chleba - od X w., jaj - od XI w., od XIII w. - ryb, od XV/XVI w. - ptaków, wina, piwa, oleju, soli, chrzanu, ziół; od XVII w. - owoców | ||
| + | ** masło i ser - brak uzasadnienia biblijnego, działanie lecznicze (pożyteczne dla zdrowia i duszy); s. 213 | ||
| + | ** ryby - nawiązanie do J 21, 13; s. 214 | ||
| + | ** olej - brak uzasadnienia biblijnego, działanie lecznicze i ochronne (od grzechu, niebezpieczeństw); s. 215 | ||
| + | ** woda, mleko z miodem, wino - nawiązanie do dawnego obrzędu chrztu: woda - oczyszczenie, mleko z miodem - nowe życie, ziemia obiecana, wino - krew Chr.; s. 216-217 | ||
| + | ** chleb - zastępcza komunia (kryzys przyjmowania komunii w średniowiecz); s. 222 | ||
| + | ** sól - konserwacyjne właściwości soli, symbol nieśmiertelności i mądrości; s. 224 | ||
| + | ** chrzan - gorzkie zioła, męka Chr., umartwienie i pokuta; s. 225 | ||
| + | ** nowe owoce | ||
| + | |||
* M.P., Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych w Polsce, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1979 | * M.P., Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych w Polsce, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1979 | ||
| − | * M.P, Obrzędowość wiosenna w | + | ** "Panie, racz przeżegnać to stworzenie gizę przez wezwanie imienia świętego twego, żeby było zbawiennem lekarstwem rodzajowi ludzkiemu, i racz to dać, żeby wszyscy, którzyby jej pożywali, nie natłuszczeniu, nie natuszeni ani rozszerzeni, żeby mieli przykazaniem twem gardzić, ale iżby w przykazaniu twem posłuszni byli stale, a niebieską tłustością żeby byli napełnieni. Przez Krysta Pana naszego. Amen." (Benedictio lardi) - s. 218-219 |
| + | |||
| + | * M.P, Obrzędowość wiosenna w dawnych wiekach w związku z recepcją "święconego" w Polsce, Lud, t. 62, 1978, ss. 53-74 | ||
== Obrazki == | == Obrazki == | ||
Wersja z 13:00, 21 maj 2022
Spis treści
Współczesne porady
- Tradycyjny koszyk wielkanocny, Tipy.Interia.Pl
- Co włożyć do koszyczka wielkanocnego? Symbolika święcenia pokarmów, Garneczki.Pl
- Wielka Sobota: co powinno znaleźć się w koszyczku wielkanocnym? Ewa Stopka
- To trzeba poświęcić w Wielką Sobotę, Parafia p.w. Św. Jadwigi Królowej w Złocieńcu
- Co włożyć do koszyczka wielkanocnego? Dziennik Zachodni
- Tradycyjny wielkanocny koszyczek, gazetka Biedronki
- Zaszywka.Pl
- Święconka: Gdzie i kiedy poświęcisz pokarmy w koszyczkach? Oborniki, Nasze Miasto
| Produkt | Symbolika | Działanie magiczne | Inne produkty o podobnej symbolice lub działaniu |
|---|---|---|---|
| Chleb (lub mączna pascha) | Ciało Chrustusa | Pomyślność, dostatek | Masło |
| Jajka | Nowe życie | Płodność | Zajączek z czekolady |
| Wędliny (szynka, kiełbasa) | ? | Zdrowie, płodność, dostatek | |
| Sól | Prawda, sens życia, nieśmiertelność, gościnność | Oczyszczenie z grzechu | Woda |
| Ciasta (babki, mazurki) | Umiejętność, doskonałość | ||
| Baranek (z ciasta, marcepanu, masła, cukru, czekolady) | Chrystus zmartwychwstały, zwycięstwo życia nad śmiercią i dobra nad złem, pokora i łagodność | Siła, zdrowie | |
| Pieprz | Porozumienie między ludźmi a przyrodą | Zdrowy rozwój zwierząt gospodarskich | Rzeżucha, ocet |
| Ser | Nowe życie | Płodność | |
| Ryby | Pierwszy posiłek Chrystusa po zmartwychwstaniu |
Błogosławieństwa
| Chlebie Żywy, który zstąpiłeś z nieba i dajesz życie światu, pobłogosław ten chleb i wszelkie świąteczne pieczywo na pamiątkę chleba, którym nakarmiłeś słuchających Ciebie wytrwale na pustkowiu i który wziąłeś w swoje święte i czci godne ręce, aby go przemienić w swoje Ciało. |
| — Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, t. 2, Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2010, s. 256 |
| Baranku Boży, Ty pokonałeś zło i obmyłeś świat z grzechów, pobłogosław to mięso, wędliny i wszelkie pokarmy, które będziemy jedli na pamiątkę baranka paschalnego i świątecznych potraw, jakie Ty spożyłeś z Apostołami podczas Ostatniej Wieczerzy. |
| — Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, t. 2, Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2010, s. 256 |
| Chryste, nasze życie i zmartwychwstanie, pobłogosław te jajka, znak nowego życia, abyśmy dzieląc się nimi w gronie rodziny, bliskich i gości, mogli się także dzielić wzajemnie radością z tego, że jesteś z nami. Pozwól nam wszystkim dojść do Twojej wiecznej uczty w domu Ojca, gdzie żyjesz i królujesz na wieki wieków. |
| — Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, t. 2, Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2010, s. 256 |
Wieczera sederowa a koszyk ze święconką
| Seder | Święconka | |
|---|---|---|
| Zeroa | Goleń jagnięca, ale może być też kurze udko | Wędliny |
| Bejca | Jajko na twardo dodatkowo podpieczone | Jajka na twardo / pisanki |
| Chazeret | Gorzkie zioło 1, np. sałata rzymska | Rzeżucha |
| Maror | Gorzkie zioło 2, np. chrzan | Chrzan |
| Charoset | Słodka pasta orzechowo-jabłkowa | Czekolada |
| Karpas | Zielone warzywo, np. pietruszka, seler naciowy, zielona cebula | Bukszpan (tylko do ozdoby) |
| Maca | Przaśny chleb | Chleb, babki i inne wypieki |
| Mej melach | Słona woda | Sól |
| Jain | Wino | Wino eucharystyczne, nie umieszczane w koszyku |
Teksty
- Barokowa święconka -- XIX-wieczna fałszywka (w "Kurierze Warszawskim" z 31 marca 1828 r. -- źródło do sprawdzenia)
- Kolberg o święceniu pokarmów w domach
| W sobotę wielką ognia i wody naświęcić, bydło tym kropić i wszystkie kąty w domu poczarować, to też rzecz pilna. W dzień wielkanocny, kto święconego nie je, już zły chrześcijanin. […] O wszechmogący Panie, jeśliże Ty takich świąt potrzebujesz od tego nędznego stworzenia swego? O jakoś Ty zawsze srodze karać raczył takich wymyślaczy swoich! |
| — Mikołaj Rej: Kazania Mikołaja Reja, red. Teodor Haase, Cieszyn: C.K. Nadworna Księgarnia Karola Prochaski, 1883, s. 334 |
Marian Pisarzak
- Błogosławienie pokarmów wielkanocnych
- Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych
- Zwyczaj "święconego" w Kościele zachodnim
- M.P., Błogosławienie pokarmów wielkanocnych w Kościele zachodnim do wydania Rytuału Rzymskiego w 1614 roku, w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 2, red. M. Rechowicz, W. Schenk, Lublin 1976, ss. 167-240
- s. 230: święcenie pieczonego baranka w Europie od VIII w., szynki i in. mięs, sera, masła, mleka z miodem oraz chleba - od X w., jaj - od XI w., od XIII w. - ryb, od XV/XVI w. - ptaków, wina, piwa, oleju, soli, chrzanu, ziół; od XVII w. - owoców
- masło i ser - brak uzasadnienia biblijnego, działanie lecznicze (pożyteczne dla zdrowia i duszy); s. 213
- ryby - nawiązanie do J 21, 13; s. 214
- olej - brak uzasadnienia biblijnego, działanie lecznicze i ochronne (od grzechu, niebezpieczeństw); s. 215
- woda, mleko z miodem, wino - nawiązanie do dawnego obrzędu chrztu: woda - oczyszczenie, mleko z miodem - nowe życie, ziemia obiecana, wino - krew Chr.; s. 216-217
- chleb - zastępcza komunia (kryzys przyjmowania komunii w średniowiecz); s. 222
- sól - konserwacyjne właściwości soli, symbol nieśmiertelności i mądrości; s. 224
- chrzan - gorzkie zioła, męka Chr., umartwienie i pokuta; s. 225
- nowe owoce
- M.P., Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych w Polsce, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1979
- "Panie, racz przeżegnać to stworzenie gizę przez wezwanie imienia świętego twego, żeby było zbawiennem lekarstwem rodzajowi ludzkiemu, i racz to dać, żeby wszyscy, którzyby jej pożywali, nie natłuszczeniu, nie natuszeni ani rozszerzeni, żeby mieli przykazaniem twem gardzić, ale iżby w przykazaniu twem posłuszni byli stale, a niebieską tłustością żeby byli napełnieni. Przez Krysta Pana naszego. Amen." (Benedictio lardi) - s. 218-219
- M.P, Obrzędowość wiosenna w dawnych wiekach w związku z recepcją "święconego" w Polsce, Lud, t. 62, 1978, ss. 53-74
Obrazki
Święcenie w domu
Święcenie pod krzyżem
Dziewczynki ze święconką (1937)
