Włoszka z włoszczyzną w posagu: Różnice pomiędzy wersjami

Linia 316:

Najwcześniej w języku polskim, a można podejrzewać, że także na polskich stołach, zadomowiła się sałata. Słowo ,,sałata" pochodzi z włoskiego '',,insalata"'', co znaczy ,,posolona". A to dlatego, że w Italii od dawna podawano tę jarzynę przyprawioną solą, octem i oliwą. Zresztą od początku słowo to w polszczyźnie, tak samo jak w języku włoskim, oznaczało zarówno samą zieloną sałatę, jak i potrawę z tej i innych jarzyn, czyli coś, co dziś nazwalibyśmy zdrobniale ,,sałatką". Najstarszy znany tekst po polsku, w którym ,,sałata" się pojawia -- i to od razu w obu znaczeniach -- to zielnik Stefana Falimirza z 1534 r. pt. ''O ziołach i mocy ich''.

[[File:Sałata.jpg|thumb|upright=.6|Sałata według ilustracji w zielniku S. Falimirza (1534)]]

{{ Cytat

| '''Sałata''' albo laktuka [z łac. ,,lactuca"] jest dwojaka, jedna jest domowa, a druga leśna. Moc tej laktuki domowej jest zimna i wilka miernym obyczajem [tj. zimna i wilgotna w stopniu umiarkowanym; patrz: [[Jeść zdrowo i z humorem]]].

Linia 334:

Linia 335:

Następne chronologicznie źródło, w którym po raz pierwszy pojawiają się zapożyczone z włoskiego nazwy warzyw, to polski przekład ''Ksiąg o gospodarstwie'' Pietra de Crescenzi z 1549 r. To tam po raz pierwszy można natknać się na słowo ,,por" (z wł. '',,porro"''), które z czasem wyparło rodzimy, słowiański ,,łuk"; a także na ,,faseol" (z wł. '',,fagioli"''), który to wyraz z czasem wyewoluował w polszczyźnie we ,,fazoły", a wreszcie -- w ,,fasolę". Fasola to zarazem pierwsze warzywo pochodzące z odkrytej tylko pół wieku wcześniej Ameryki, które -- poprzez Włochy -- trafiło do Polski.

[[File:Fasola.JPG|thumb|upright=.6|left|Fasola według ilustracji w poradnika P. de Crescenzi (1549)]]

{{ Cytat

| Sam też '''por''' albo łuk świeży, gdy bywa przykładan na miejsce, gdzie wąż ukąsi, jad on wyciąga; warzony lepak [natomiast] a migdałowym omaszczony olejem pobudza wzwód a żądzę cielesną.

@@ Linia 316: / Linia 316: @@
 Najwcześniej w języku polskim, a można podejrzewać, że także na polskich stołach, zadomowiła się sałata. Słowo ,,sałata" pochodzi z włoskiego '',,insalata"'', co znaczy ,,posolona". A to dlatego, że w Italii od dawna podawano tę jarzynę przyprawioną solą, octem i oliwą. Zresztą od początku słowo to w polszczyźnie, tak samo jak w języku włoskim, oznaczało zarówno samą zieloną sałatę, jak i potrawę z tej i innych jarzyn, czyli coś, co dziś nazwalibyśmy zdrobniale ,,sałatką". Najstarszy znany tekst po polsku, w którym ,,sałata" się pojawia -- i to od razu w obu znaczeniach -- to zielnik Stefana Falimirza z 1534 r. pt. ''O ziołach i mocy ich''.
+[[File:Sałata.jpg|thumb|upright=.6|Sałata według ilustracji w zielniku S. Falimirza (1534)]]
 {{ Cytat
 | '''Sałata''' albo laktuka [z łac. ,,lactuca"] jest dwojaka, jedna jest domowa, a druga leśna. Moc tej laktuki domowej jest zimna i wilka miernym obyczajem [tj. zimna i wilgotna w stopniu umiarkowanym; patrz: [[Jeść zdrowo i z humorem]]].
@@ Linia 334: / Linia 335: @@
 Następne chronologicznie źródło, w którym po raz pierwszy pojawiają się zapożyczone z włoskiego nazwy warzyw, to polski przekład ''Ksiąg o gospodarstwie'' Pietra de Crescenzi z 1549 r. To tam po raz pierwszy można natknać się na słowo ,,por" (z wł. '',,porro"''), które z czasem wyparło rodzimy, słowiański ,,łuk"; a także na ,,faseol" (z wł. '',,fagioli"''), który to wyraz z czasem wyewoluował w polszczyźnie we ,,fazoły", a wreszcie -- w ,,fasolę". Fasola to zarazem pierwsze warzywo pochodzące z odkrytej tylko pół wieku wcześniej Ameryki, które -- poprzez Włochy -- trafiło do Polski.
+[[File:Fasola.JPG|thumb|upright=.6|left|Fasola według ilustracji w poradnika P. de Crescenzi (1549)]]
 {{ Cytat
 | Sam też '''por''' albo łuk świeży, gdy bywa przykładan na miejsce, gdzie wąż ukąsi, jad on wyciąga; warzony lepak [natomiast] a migdałowym omaszczony olejem pobudza wzwód a żądzę cielesną.