?? lipca 2020 r.

Jeść zdrowo i z humorem: Różnice pomiędzy wersjami

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 34: Linia 34:
 
Woda flegmatykowi wilgotna wygodzi.</poem>
 
Woda flegmatykowi wilgotna wygodzi.</poem>
 
| źródło = {{Cyt  
 
| źródło = {{Cyt  
−
  | nazwisko = Olszowski
+
  | inni     = tłum. Hieronim Olszowski
−
| imię     = Hieronim
 
 
  | tytuł    = Szkoła Salernitańska
 
  | tytuł    = Szkoła Salernitańska
 
  | wydawca  =  
 
  | wydawca  =  
Linia 55: Linia 54:
 
  | wolumin  = nr 69
 
  | wolumin  = nr 69
 
  | strony  = 162
 
  | strony  = 162
 +
}}
 +
| oryg = <poem>Quatuor humores in humano corpore constant:
 +
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
 +
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
 +
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.</poem>
 +
| źródło-oryg = {{Cyt
 +
| nazwisko = Sinclair
 +
| imię    = John
 +
| tytuł    = The Code of Health and Longevity
 +
  | rozdział        = Regimen Sanitatis Salernis
 +
  | adres rozdziału = https://books.google.pl/books?id=9FBJAAAAYAAJ&pg=PA34
 +
| wydawca  = A. Constable & Company
 +
| miejsce  = Edinburgh
 +
| rok      = 1807
 +
| strony  = 34
 
  }} }}
 
  }} }}
 +
 +
 +
ENGLISH VERSION
 +
{{ Cytat
 +
| <poem>Four humours reign within our bodies wholly,
 +
And these compared to four elements,
 +
The sanguine, choler, phlegm, and melancholy,
 +
The latter two are heavy, dull of sense,
 +
The t'other are more jovial, quick and jolly,
 +
And may be likened thus (without offence):
 +
Like air, both warm and moist, is sanguine clear;
 +
Like fire doth choler, hot and dry, appear;
 +
Like water, cold and moist, is phlegmatic,
 +
The melancholy, cold, dry earth is like.</poem>
 +
| źródło = {{Cyt
 +
| inni    = tłum. John Harington
 +
| tytuł    = The Englishman's Doctor, or the School of Salerne
 +
| wydawca  = John Helme
 +
| miejsce  = London
 +
| rok      = 1609
 +
| strony  = C3
 +
| url      = https://books.google.pl/books?id=jdkh8ZU0Tj0C&pg=PP39
 +
}}
 +
| oryg = <poem>Quatuor humores in humano corpore constant:
 +
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
 +
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
 +
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.</poem>
 +
| źródło-oryg = {{Cyt
 +
| nazwisko = Sinclair
 +
| imię    = John
 +
| tytuł    = The Code of Health and Longevity
 +
  | rozdział        = Regimen Sanitatis Salernis
 +
  | adres rozdziału = https://books.google.pl/books?id=9FBJAAAAYAAJ&pg=PA34
 +
| wydawca  = A. Constable & Company
 +
| miejsce  = Edinburgh
 +
| rok      = 1807
 +
| strony  = 34
 +
}} }}
 +
-->
  
 
[https://books.google.pl/books?id=K3fv-0iophEC Medicine and Society in Early Modern Europe]
 
[https://books.google.pl/books?id=K3fv-0iophEC Medicine and Society in Early Modern Europe]

Wersja z 23:57, 10 lip 2020

Już starczy!
Fragment obrazu Leandra Bassano (ok. 1595 r.).

Czy nasi przodkowie zdrowo się odżywiali? Można raczej założyć, że przynajmniej chcieli się zdrowo odżywiać, bo ludziom od zawsze zależało, żeby być w dobrej formie, i od zarania dziejów wiedzieli, że to, co jedzą, ma wpływ na stan ich zdrowia. Ale czy wiedzieli jak? Czy zdrowe żywienie było w ogóle możliwe w czasach, kiedy nikt jeszcze nie słyszał o kaloriach, witaminach, białkach, węglowodanach, laktozach, glutenach, alergiach i nietolerancjach pokarmowych?

Otóż tak. Tak jak my (czy przynajmniej niektórzy z nas) staramy się zdrowo jadać, zgodnie z najnowszymi zaleceniami naukowców, tak i nasi przodkowie stosowali diety zalecane przez naukę, jaka była im wtedy dostępna. Choć niekoniecznie najnowszą – jeszcze pięćset lat temu, im nauka była starsza, tym bardziej jej ufano, a pogłębianie wiedzy polegało mniej na nowych odkryciach niż na „ciągłej i wzniosłej rekapitulacji”.[1]

Budowa wszechświata

  • 4 żywioły PL.png

Humory i temperamenty

Idealne proporcje humorów w organizmie ludzkim:
  Krew (64 części)
  Śluz (16 części)
  Żółć (4 części)
  Czarna żółć (1 część)
  • 4 fazy PL.png
  • 4 humory PL.png
  • 4 temperamenty PL.png
  • Anagni 2.JPG

Cztery w ciele człowieczym humory panują:
Melancholią, flegmą i krwią je mianują,
Przy nich czwarta cholera. Ta ogniu podobna;
Melancholię z ziemią porównać sposobna;
Powietrze z kompleksją krwawą swój kształt zgodzi;
Woda flegmatykowi wilgotna wygodzi.

— Szkoła Salernitańska, tłum. Hieronim Olszowski, Kraków: 1640, s. 33; cyt. w: Andrzej Kuropatnicki: Poradnictwo medyczne w renesansowej Anglii, w: Annales Academiae Medicae Silesiensis, nr 69, Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny, 2015, s. 162

Quatuor humores in humano corpore constant:
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.

— Regimen Sanitatis Salernis, w: John Sinclair: The Code of Health and Longevity, Edinburgh: A. Constable & Company, 1807, s. 34

Tekst oryginalny:

Quatuor humores in humano corpore constant:
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.

— Regimen Sanitatis Salernis, w: John Sinclair: The Code of Health and Longevity, Edinburgh: A. Constable & Company, 1807, s. 34


ENGLISH VERSION

Four humours reign within our bodies wholly,
And these compared to four elements,
The sanguine, choler, phlegm, and melancholy,
The latter two are heavy, dull of sense,
The t'other are more jovial, quick and jolly,
And may be likened thus (without offence):
Like air, both warm and moist, is sanguine clear;
Like fire doth choler, hot and dry, appear;
Like water, cold and moist, is phlegmatic,
The melancholy, cold, dry earth is like.

— The Englishman's Doctor, or the School of Salerne, tłum. John Harington, London: John Helme, 1609, s. C3

Quatuor humores in humano corpore constant:
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.

— Regimen Sanitatis Salernis, w: John Sinclair: The Code of Health and Longevity, Edinburgh: A. Constable & Company, 1807, s. 34

Tekst oryginalny:

Quatuor humores in humano corpore constant:
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.

— Regimen Sanitatis Salernis, w: John Sinclair: The Code of Health and Longevity, Edinburgh: A. Constable & Company, 1807, s. 34

-->

Medicine and Society in Early Modern Europe

Dietetyka

  • Dietetyka PL.png

  • Sancho Pansa głodzony przez swego lekarza.
    Fragment ilustracji Thomasa Cooka i Williama Hogartha do powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy Miguela de Cervantesa

  • Poskromienie złośnicy

  • Poskromienie złośnicy

Dla porównania

Ajurweda

Ajurweda PL.png
  • Dośa (humory):
    • वात (vāta), wiatr (powietrze + eter), suchy
    • पित्त (pitta), żółć (ogień + woda), gorąca
    • कफ (kapha), śluz (woda + ziemia), ciężki

Medycyna chińska

TMC PL.png

Przypisy

  1. ↑ Jak to określił brat Jorge w Imieniu Róży Umberta Eco (cytat z pamięci).


◀️ Poprzedni 📜 Spis wpisów Następny ▶️
⏮️ Pierwszy 🎲 Losowy wpis Najnowszy ⏭️
Źródło: „http://zwidelcemwsrodksiazek.pl/index.php?title=Jeść_zdrowo_i_z_humorem&oldid=3847”