Otwórz menu główne
Z widelcem wśród książek

Wierzynek – pierwszy polski restaurator?

Wersja z dnia 01:28, 18 mar 2019 autorstwa Kpalion (dyskusja | edycje)
Również przy Rynku znajduje się historyczna restauracja Wierzynek, najlepsze miejsce by rozkoszować się dworską obsługą na poziomie europejskim i tradycyjnymi polskimi przysmakami. Historia tej restauracji, podobno jednej z najdłużej działających w Europie, sięga 1364 r., kiedy to karczmarz Mikołaj Wierzynek wydał ucztę na złotych i srebrnych talerzach dla gości króla Kazimierza Wielkiego, w tym świętego cesarza rzymskiego Karola IV. Od tego czasu restauracja Wierzynek gościła każdą głowę państwa, która złożyła wizytę [w Krakowie]. Pięciuset lat historii można doświadczyć w eleganckiej kawiarni na parterze lub w wytwornym salonie na piętrze, gdzie sezonową dziczyznę, górskiego pstrąga i delicje w sosie grzybowym podaje się pośród ozdobnych pamiątek chwalebnej przeszłości tego lokalu.
— Patricia Schultz: 1,000 Places to See Before You Die: A Traveler's Lifelist, New York: Workman Publishing, 2003, s. 300, tłum. własne

Tekst oryginalny:
Also on the square is the historic restaurant Wierzynek, the best place to enjoy courtly European service and traditional Polish specialties. Said to be one of the oldest operating restaurants in Europe, its history goes back to 1364, when inkeeper Mikolaj Wierzynek created a banquet served on gold and silver plates for the guests of King Casimir the Great, including Holy Roman Emperor Charles IV. Wierzynek restaurant has hosted every visiting head of state ever since. Experience 500 years of history at the elegant café downstairs or the venerable upstairs salon, where seasonal game, mountains trout, and mushroom-sauced delights are served amid decorative reminders of the establishment's gloried past.


Potem z Pragi wyruszyli;
Oto gdzie w drodze bawili:
Wierzchem do granicy Czech
Dojechali po dniach trzech;
Stąd przez Wrocław i Legnicę,
Dalej Neustadt i Świdnicę,
Głogów, Bytom, Kalisz, Kościan;
Przejechali też przez Poznań.
Do Krakowa wraz przybyli,
Gdzie królowie, co tam byli,
Im na przeciw wyjechali
I z radością powitali.
Jakże ich tam ugoszczono,
Napojono, nakarmiono!
Chlebem, winem, wołowiną,
Rybą, ptactwem i zwierzyną,
Wszelkim jadłem, co kto lubi.
A kto o to pyta – głupi,
Bo tu nie ma o co pytać:
Tego nie da się opisać –
Tak wspaniale ich przyjęto!

— Guillaume de Machaut: La Prise d’Alexandrie, red. Sophie Hardy, Université d’Orléans, 2011, s. 38, tłum. własne

Tekst oryginalny:

Ce fait, de Prague se partirent.
Or diray quel chemin il firent :
Parmi Behaingne chevauchierent
III journees, et puis alerent
A Bresselau, a Liguenisse,
A Mustat, a Suedenisse ;
Cousten, Calix, Buton, Glagouve
Passerent, et par Basenouve ;
De la en Cracoe arriverent,
Ou les roys dessusdis trouverent,
Qui a l’encontre leur venirent,
Et moult grant joie leur feïrent.
Comment il furent receü,
Honnouré, servi et peü
De pain, de vin et de vitaille,
De toute volille et d’aumaille,
De poissons et d’autre vïande,
Il est moult fols qui le demande,
Qu’on ne le doit pas demander,
Pour ce qu’on n’i puet amender,
Tant furent servi grandement.


Francuska krytyka XV-wiecznej kuchni czeskiej:

Pchły i wieprzowina tłusta –
Z tego słynie czeski ród!
Pieprz, solona ryba, chłód,
Zgniłe pory i kapusta,
Okopcone mięso, brud,
Wszy i wieprzowina tłusta –
Z tego słynie czeski ród!
Z dwóch mis ludzi je dwadziesta,
Skwaśniałego piwa w bród,
W łóżku czarna słoma, smród,
Pchły i wieprzowina tłusta –
Z tego słynie czeski ród!
Chleb, solona ryba, chłód.

— Eustache Deschamps: Poulz, puces, puour et pourceaulx, w: Selected Poems, red. Ian S. Laurie, Deborah M. Sinnreich-Levi, New York – London: Routledge, 2003, s. 188, tłum. własne

Tekst oryginalny:

Poulz, puces, puour et pourceaulx
Est de Behaingne la nature,
Pain, poisson sallé et froidure,
Poivre noir, choulz pourriz, poreaulx,
Char enfumée, noire et dure;
Poulz, puces, puour et pourceaulx.
Est de Behaingne la nature,
Vint gens mangier en deux plateaux,
Boire servoise amere et sure,
Mal couchier, noir, paille et ordure,
Poulz, puces, puour et pourceaulx
Est de Behaingne la nature,
Pain, poisson sallé et froidure.


Nastaw wywar niezbyt słony; szczupaka oskrob i rozdziel na kawałki, wymyj go w czystej wodzie; a gdy wywar się zagotuje, włóż do niego szczupaka i dobrze obgotuj. Potem go odcedź i włóż do misy. Usiekaj bardzo drobno cebuli, gotuj ją w mocno wrzącej wodzie, a kiedy się ugotuje, rozdziel tę cebulę na dwie części; jedną połowę utrzyj w panwi z pietruszką; a kiedy ją dobrze utrzesz, weź wina albo octu, rozpuść to panwi i przetrzyj przez sito; daj ten sos do kociołka albo do garnka, włóż tam szczupaka, przypraw wszystkimi korzeniami oprócz goździków. Możesz tym sposobem karpia i inne ryby przyrządzać. Drugą połowę cebuli oszafrań. A kiedy dasz szczupaka na misę, daj tej cebuli z wierzchu.
— Spis o krmiech kterak mají dèlány byti (rękopis z XV–XVI w.), cyt. w: Čeněk Zíbrt: Staročeské umění kuchařské, Praha: 1927, s. 134; cyt. w: Roman Jakobson: Szczupak po polsku, w: W poszukiwaniu istoty języka, t. I, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 102, tłum. własne

Tekst oryginalny:
Zastav rosol nevelmi slaný, ostruž štiku a roztrhni ji na kusy, vymyj ji čistú vodú a když rosol zevře, daj ji do nĕho a obvař dobře. Potom ji oced' a naklad' na misu. Usekajž cibuli velmi drobnĕ, vař ji v vodĕ, at' prudce vře, a když uvře rozdĕl sobĕ tu cibuli na dvé, jednu polovici tři v pánvi s petruželi; když ji dobře utřeš, vezmi vína, anebo octa, rozpust' to v pánvi a potáhni skrze hartoch dajž tu jichu do kotlika nebo do hrnce, vklad' tam štiku, zakořeň všemi kořeními kromĕ hřebičkuo. Muožeš tiem zpuosobem kapry i jiné ryby dĕlati. Druhú pak polovici cibuli ošarfaň. A když štiku na misu daš, daj to cibuli svrchu.

  • Józef Simmler 1862

  • Bronisław Abramowicz 1876

  • Jan Matejko 1877

  • Wierzynek, autor nieznany, 1831

  • Szyld restauracji Wierzynek

Źródło: „http://zwidelcemwsrodksiazek.pl/index.php?title=Wierzynek_–_pierwszy_polski_restaurator%3F&oldid=1351”