10 495
edycji
Zmiany
brak opisu edycji
== Starożytna historia Żydów w skrócie ==
{{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=-evIyrrjTTY|szer=300|poz=right|opis=''„Ta ziemia jest moja, Bóg dał tę ziemię mnie…”''<br>Historia Ziemi zwanej Świętą w trzy minuty – fragment animowanego filmu Niny Pailey pt. ''Seder-Masochism'' wykorzystujący śpiewaną przez Andyego Williamsa piosenkę Pata Boone'a pt. ''This Land is Mine'' na melodię motywu muzycznego z syjonistycznego filmu Ottona Premingera pt. ''Exodus''}}
Dawno, dawno (a trochę dokładniej: jakieś trzy tysiące lat) temu – kiedy z Siedmiu Cudów Świata jeden już był starożytny i liczył sobie ponad półtora tysiąca lat, a pozostałe jeszcze nie powstały – w zachodnim rogu Żyznego Półksiężyca, na pograniczu stref wpływów Egiptu i Asyrii, między rzeką Jordan a wschodnim wybrzeżem Morza Śródziemnego żyły sobie semickie plemiona Kananitów. Ci z nich, którzy mieszkali na obszarach bardziej nizinnych, żyli z rolnictwa oraz chowu bydła i trzody chlewnej, podczas gdy kananejscy górale trudnili się pasterstwem owiec i kóz. Tych drugich stopniowo przybywało (być może ci z nizin uciekali w góry przed płaceniem podatków), a brak wieprzowiny zracjonalizowali sobie, uznając, że jest obrzydliwa. I wszyscy, którzy ją jedzą, też.
Po okresie ogólnego zamieszania związanego z inwazją Filistynów (to od nich pochodzi nazwa „Palestyna”) i innych „Ludzi z Morza” oraz upadkiem wielkich cywilizacji późnej Epoki Brązu, Kananici z gór podbili podupadłe miasta Kananitów nizinnych, narzucając im swoje zwyczaje i tworząc dwa nowe państewka: napierw Izrael, ze stolicą w Samarii, a nieco później Judę, trochę mniejszą i bardziej na południu, ze stolicą w Jerozolimie. W obu państwach wyznawano w zasadzie nadal dawną kananejską religię, z tym że na północy na czele panteonu stał jeszcze dawny semicki El (stąd nazwa państwa: ''Jisra El'', czyli „rządzi El”), podczas gdy w Judzie za głównego boga uznano Jahwego, który nie bardzo wiadomo, skąd się wziął.
Tymczasem Asyria pozbierała się po upadku i zaczęła odbudowywać swoje imperium, używając przy tym nowej broni, jeszcze lepszej niż z brązu, dając początek Epoce Żelaza. W 720 r.p.n.e. Sargon II podbił Izrael i deportował izraelicką elitę wgłąb Asyrii, a Juda stała się asyryjskim lennem. W tych warunkach Jerozolima rosła w siłę, a świątynia Jahwego w tym mieście stała się głównym ośrodkiem religijnym dla mieszkańców nie tylko Judy, ale też podbitego Izraela. Ale w międzyczasie Babilon wyrósł na główne mocarstwo Bliskiego Wschodu i podbił Asyrię razem z Izraelem, a w 597 r.p.n.e. Nabuchodonozor II zdobył Jerozolimę, świątynię Jahwego zburzył, a judejską elitę deportował wgłąb Babilonii. O ile o Izraelitach uprawodzonych do Asyrii wszelki słuch zaginął, o tyle o Judejczykach, którzy trafili do niewoli nad rzekami Babilonu, wiadomo, że siedzieli i płakali.
== Ciastka z makiem ==