10 266
edycji
Zmiany
brak opisu edycji
== „Grzybów było w bród” ==
[[File:KostrzewskiFranciszek.Grzybobranie.1860.jpg|thumb|„''Z hucznego śniadania wyszli na uroczysty obrzęd grzybobrania.''”<ref>A. Mickiewicz, ''op. citIbid.'', księga III, wersy 245–246</ref><br>{{small|Mal. Franciszek Kostrzewski (ok. 1860)}}]]
{{ Cytat
| <poem>Był gaj z rzadka zarosły, wysłany murawą;
== Przepisy ==
[[File:Tomasz Łosik - Promenade dans la forêt.jpg|thumb|left|upright|„''Z próżnemi przychodzi rękami Telimena, z nią panicze młodzi.''”<ref>A. Mickiewicz, ''op. citIbid.'', księga III, wersy 698–699</ref><br>{{small|Mal. Tomasz Łosik (1883)}}]]Z dworu dobiegł wreszcie dźwięk dzwonu wzywającego grzybiarzy na obiad. Telimena, choć pomysł na grzybobranie wyszedł od niej, to grzybów, jak ją podsumował Rejent, „szukała na drzewie”<ref>A. Mickiewicz, ''op. citIbid.'', księga III, wers 293</ref> i wróciła z pustymi rękami. Tadeusz i Hrabia tak samo. Nie wiemy, kto zwyciężył w Sędziowskim konkursie. Poemat nie wspomina też, co stało się z zebranymi przez innych uczestników grzybami. Możemy tylko się domyślać.
Każdy, kto zbierał kiedyś grzyby, wie, że po zakończeniu części rozrywkowej, czyli samego zbierania, trzeba jeszcze grzyby posortować, oczyścić, pokroić, odrzucić robaczywe i zdecydować, które zostaną zjedzone od razu, a które się ususzy czy zamarynuje. Tę niewdzięczną robotę szlachta niewątpliwie pozostawiła czeladzi, podczas gdy sama zasiadła do obiadu przez owąż czeladź ugotowanego.
W społecznościach łowiecko-zbierackich panował zwykle podział ról: mężczyźni polowali, a kobiety i dzieci zbierały. W społeczeństwach rolniczych, gdzie łowiectwo i zbieractwo praktykowano nadal, ale już jako uzupełnienie, a nie główne źródło pożywienia, ten podział ról nie tylko się utrzymał, lecz nawet poszerzył o wymiar stanowy: polowanie, traktowane coraz bardziej jako sport, stało się domeną męskiej szlachty, a zbieractwo jagód, orzechów i ziół pozostawiono chłopstwu, w szczególności babom. W ''Panu Tadeuszu'' możemy akurat zaobserwować parę chłopskiej młodzieży - dziewczynę i chłopca - wspólnie zbierających leśne owoce i orzechy.
[[File:Wasilij T. Timofiejew, Dziewczę z malinami.jpg|thumb|upright|„''Kraśniejsze od jarzębin zajaśniały lica: to jagód lub orzechów zbieraczka, dziewica.''”<ref>A. Mickiewicz, ''op. citIbid.'', księga IV, wersy 83–84</ref><br>{{small|Mal. Wasilij T. Timofiejew (1879)}}]]
{{ Cytat
| <poem>Wtem gałąź wstrzęsła się trącona
== Pogardzone w braku ==
Są jednak gatunki grzybów, których nawet mało wybredni Soplicowie nie zbierali. Wprawdzie wszystkie też są jadalne, ale w smaku takie sobie. A jednak tym grzybom Mickiewicz poświęcił w poemacie niemniej miejsca niż tymowym, które trafiły do koszyków.
{|
I kulista, czarniawym pyłkiem napełniona
'''Purchawka''', jak pieprzniczka {{...}}</poem>
| źródło = {{Cyt | nazwisko = A. Mickiewicz | imię = Adam | tytuł = Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie: Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce = Lwów-Warszawa-Kraków | rok = 1921 | url = https://pl.wikisource''op.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wydcit._1921)/całość }}'', księga III, wersy 270–279<br>* „W braku” - nie chodzi o to, że tych grzybów ''brakowało'', ale że zostały uznane za gorsze, czyli ''wybrakowane''. }}
| <small><gallery align=right mode=packed>
File:Russula delica.jpg|„Surojadki srebrzyste,…”
Znowu mamy tu różne gatunki surojadek, czyli gołąbków; sądząc po kolorach, może chodzić o '''gołąbka smacznego''' (''Russula delica''), '''jasnożółtego''' (''Russula claroflava'') i '''ciemnopurpurowego''' (''Russula atropurpurea''). „Koźlak”, którego poeta porównał do staropolskiej kulawki, czyli kieliszka z wypukłym dnem, z którego zawsze trzeba wypić do końca, zanim się go odstawi na stół, to pewnie '''koźlarz sosnowy''' (''Leccinum vulpinum''). „Lejki” i „bielaki” można zidentyfikować jako owocniki '''lejkowca dętego''' (''Craterellus cornucopioides'') i '''mleczajowca biela''' (''Lactarius piperatus''). I wreszcie '''purchawka''', czyli któryś z gatunków rodzaju ''Lycoperdon''. Przepięknie obrazowe porównanie tych grzybów do różnego rodzaju szkieł stołowych prowadzi nas do tematu staropolskich trunków. Ale co pito w Soplicowie, to już temat na osobny wpis.
[[File:Muchomór.jpg|thumb|upright=.6|„''Zagniewany, grzyb złamie, albo nogą kopnie; tak szpecąc trawę, czyni bardzo nieroztropnie.''”<ref>A. Mickiewicz, ''op. citIbid.'', księga III, wersy 287–289</ref>]]
Natomiast ten zakończmy napomnieniem Mickiewicza, jak postępować z grzybami niejadalnymi, a które nadal pozostaje aktualne:
| źródło = A. Mickiewicz, ''op. cit.'', księga III, wersy 286–289
}}
{{Przypisy}}
| rok = 2017
| wolumin = 16
| strony = 213–225
}}
{{Nawigacja|poprz=Czy poolish wymyślili Polacy?}}
[[Kategoria: Litwa]]
[[Kategoria: Adam Mickiewicz]]
[[Kategoria: Karolina Nakwaska]]
[[Kategoria: Jan Szyttler]]
[[Kategoria: Stanisław Trembecki]]
[[Kategoria: Nowożytność]]
[[Kategoria: XIX wiek]]