Kto nauczył Francuzów jeść widelcem?: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 255: | Linia 255: | ||
| rok = 1977 | | rok = 1977 | ||
| strony = 5--16 | | strony = 5--16 | ||
}} | |||
* {{Cyt | |||
| nazwisko = McWilliams | |||
| imię = Mark | |||
| tytuł = Food & Material Culture: Proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cookery 2013 | |||
| nazwisko r = Riley | |||
| imię r = Gilian | |||
| rozdział = Table Manners and what they Looked Like: a Discussion of Visual Evidence for what People Ate and how they Handled it | |||
| adres rozdziału = https://www.google.pl/books/edition/Food_Material_Culture/yj8QDgAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&&pg=PA6 | |||
| wydawca = Prospect Books | |||
| miejsce = Devon | |||
| rok = 2014 | |||
| strony = 256--263 | |||
}} | }} | ||
* {{Cyt | * {{Cyt |
Wersja z 16:04, 22 kwi 2023
To są ludzie, którzy uczyli się od nas jeść widelcem parę wieków temu… |
— Bartosz Kownacki, wypowiedź w programie „Jeden na jeden”, TVN24, 12 października 2016 r. |
- TVN24, Wiceszef MON: Francuzi to ludzie, którzy uczyli się od nas jeść widelcem parę wieków temu
- Dining with the Hermaphrodites: Courtly Excess and Dietary Manuals in Early Modern France
- Les honneurs de Venise à Henri de Valois, roi de France et de Pologne
- Diplomatic Gifts on Henri III's Visit to Venice in 1574
- Carolin C. Young, Catherine de Medici's Fork
- Barbara Ketcham Wheaton, Savoring the Past: The French Kitchen and Table from 1300 to 1789
- La fourchette de table s’impose laborieusement en France
- Les honneurs de Venise à Henri de Valois, roi de France et de Pologne
- Henri III à Venise
- Fork, 15th century, The MET
- La fuite en France (wybór źródeł)
- Reinaissance forks: a cautionary tale
- The Fork
- Co robił Henryk Walezy po ucieczce z Polski?
Pożegnanie z Polską
Żegnaj Polsko! Żegnaj ziemio wiecznych mrozów, wiecznej zimy. | ||||
— Philippe Desportes: Pożegnanie Polski, tłum. Julian Ejsmond; w: J. Ejsmond: Polska w pieśniach cudzoziemskich, Warszawa: Jan Cotta, 1915, s. 45–47
Tekst oryginalny:
|
Odpowiedź Kochanowskiego
Stójcie, męże! Nie zmykajcie, jakoby was gzy goniły. | ||||
— Jan Kochanowski: Gallo crocitanti ἀμοιβή, tłum. Julian Ejsmond; w: ibid., s. 48–52
Tekst oryginalny:
|
- Odpowiedź anonimowego Polaka: [1]
Widelce z cukru
Po tym pięknym widowisku urządzono wystawne śniadanie złożone z wyśmienitych konfektów i owoców w cukrze, ale co było najcudowniejsze i czego nigdy później nie widziano – to noże, widelce, talerze i serwety wykonane z cukru […] | ||||
— [2]
Tekst oryginalny:
|
Pironi - "widelce" po wenecku, zapożyczenie z greki
Erazm z Rotterdamu, O wychowaniu chłopców
Nie należy maczać palców w sosie jak wieśniak, tylko nożem wybierać z misy te kąski, które chce się zjeść; ale też nie szukać najlepszych kawałków po całej misie, jak czynią łakomczuchy, lecz brać te, które akurat leżą najbliżej.
ENGLISH: | ||||
— [3], tłum. własne
Tekst oryginalny:
|
Obserwacje Coryata
Zaobserwowałem we wszystkich odwiedzonych przez mnie włoskich miastach i miasteczkach zwyczaj, którego nie ma w żadnym innym z krajów, przez które podróżowałem, i o którym sądzę, że nie jest znany w żadnym kraju chrześcijańskim poza Italią. Włosi, a także większość mieszkających we Włoszech cudzoziemców, zawsze przy posiłku posługują się niewielkim widelcem podczas krojenia mięsa. Krojąc mięso nożem, trzymanym w jednej ręce, przytrzymują je sobie w misie widelcem, który dzierżą w drugiej ręce. Gdyby ktokolwiek, siedząc przy stole w towarzystwie współbiesiadników, nieroztropnie dotknął palcami misy, z której wszyscy wykrawają sobie mięsiwo, to byłoby to poczytane za grubiaństwo i złamanie zasad dobrych manier, który to błąd ukarano by przynajmniej srogim zmarszczeniem brwi, jeśli nie słowną reprymendą. Ten sposób pożywiania się jest, jak rozumiem, stosowany powszechnie w całych Włoszech, przy czym widelce ich są zrobione z żelaza lub stali, a niektóre ze srebra, ale tych używa tylko szlachta. Ta ichniejsza osobliwość bierze się stąd, iż Włosi nie są w stanie ścierpieć, by ktoś tykał ich strawę palcami, widząc, jak palce nie u każdego są równie czyste. | ||||
— Thomas Coryat: Coryat's Crudities, t. 1, Glasgow: James McLehose and Sons, 1905, s. 236, tłum. własne
Tekst oryginalny:
|
Trasy przejazdu Henryka
- Z Francji do Polski
- Paryż, koniec X
- Międzyrzecz, 24 I
- Kraków, 18 II
- Z Polski do Francji
- Kraków, 14 VI
- Pszczyna
- Wiedeń, 24 VI
- Wenecja, 18 VII
- Chambéry, 2 IX
- Lyon, 6 IX
Obrazki
- Bartolomeo Scappi, Opera, ilustracja z łyżką, widelcem i nożem
- Trousse contenant 3 couteaux et une fourchette
- Henryk III w Wenecji
-
Portret Henryka III
-
Polskie poselstwo do Henryka Walezego
-
Wybór Henryka na króla polskiego
-
Wjazd Henryka do Międzyrzecza
-
Wjazd Henryka do Krakowa
-
Wyjazd Henryka z Polski
-
Spotkanie Henryka z dożą weneckim (szkic do fresku)
-
Wjazd Henryka III do Wenecji
-
Paolo Veronese, Uczta w domu Lewiego (dwie postacie używają widelców)
Przypisy
- ↑ Henrykowe itineraria rozrysowałem na podstawie następujących źródeł:
- Caroline zum Kolk, Eloïse Rocher: Itinéraire d’Henri III : Les lieux de séjour du roi d’après sa correspondance (1565--1589), w: Cour de France, Paris: 2011
- Karol Łopatecki: Jednostki odległości i szybkość podróżowania w drugiej połowie XVI stulecia w świetle traktatu Blaise'a de Vigenère, w: Przegląd Historyczny, CXII/3, Uniwersytet w Białymstoku, 2021, s. 531--562
Bibliografia
- Pascal Brioist, Florent Quellier: La table de la Renaissance: Le mythe italien, Presses Universitaires de Rennes, Presses Universitaires François-Rabelais, 2018
- Loïc Bienassis: La reine à la fourchette et autres histoires : Ce que la table française emprunta à l'Italie : analyse crytique d'un mythe, w: La table de la Renaissance..., s. 29--88
- Deborah L. Krohn: Le livre de cuisine de la reine : un exemplaire de l'Opera de Scappi dans la collection de Catherine de Médicis, w: La table de la Renaissance..., s. 151--163
- Kathleen Long: Dining with the Hermaphrodites: Courtly Excess and Dietary Manuals in Early Modern France, w: Folger Shakespeare Library, 10 marca 2020
- Tadeusz Przypkowski: Prologowa gawęda, w: Maja Berezowska, Stefania Przypkowska, Tadeusz Przypkowski, Magdalena Samozwaniec: Łyżka za cholewą, a widelec na stole: Mała kulinarna silva rerum, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977, s. 5--16
- Gilian Riley: Table Manners and what they Looked Like: a Discussion of Visual Evidence for what People Ate and how they Handled it, w: Mark McWilliams: Food & Material Culture: Proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cookery 2013, Devon: Prospect Books, 2014, s. 256--263
- Carolin C. Young: Catherine de' Medici's Fork, w: Richard Hosking: Authenticity in the Kitchen: Proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cookery 2005, Devon: Prospect Books, 2006, s. 441--453
- Barbara Ketcham Wheaton: Savoring the Past: The French Kitchen and Table from 1300 to 1789, Touchstone, 1996, s. 43--44, 256--
- Marie Viallon: Les honneurs de Venise à Henri de Valois, roi de France et de Pologne, w: The Fifty-Sixth Annual Meeting of the Renaissance Society of America, Venice: 8--10 kwietnia 2010