10 255
edycji
Zmiany
Zacznijmy od początku, czyli od tego, skąd w ogóle wzięła się nazwa ,,Ruś" i co ona znaczy. Dzieje Rusi sięgają IX w.n.e. A z kim kojarzy nam się Europa w IX wieku? No właśnie, z Wikingami! Wikingowie słynęli z budowy długich, zwinnych łodzi, którymi pływali w różne strony świata w poszukiwaniu bogactw. Przy czym ci z dzisiejszej Danii i Norwegii żeglowali po otwartych morzach, żeby łupić zapyziałą Anglię albo zasiedlać bezludną dotąd Islandię, podczas gdy Wikingowie ze Szwecji, zwani Waregami, pływali na wschód -- na drugą stronę Bałtyku, a stamtąd w górę rzek, aby znaleźć śródlądową trasę do Morza Czarnego i dalej, aż do Konstantynopola -- największego i najbogatszego miasta ówczesnej Europy. I to nie po to, żeby go jednorazowo splądrować, tylko żeby wymusić umowy handlowe na korzystnych dla siebie warunkach (my wam dajemy futra i niewolników, a wy nam -- wino, przyprawy i złoto). Kiedy już tę trasę odkryli -- w górę rzek Wołchow i Łować, a potem w dół Dniepru -- to pozakładali miasta -- przede wszystkim Nowogród Wielki nad Wołchowem oraz Kijów nad Dnieprem -- żeby zapewnić sobie monopol na ustanowionym przez siebie szlaku handlowym. Wkrótce miasta te stały się głównymi ośrodkami całej nowej cywilizacji, która wyrosła wokół drogi rzecznej prowadzącej ,,od Waregów do Greków". A jako że założycielami tej cywilizacji byli tacy Wikingowie, którzy pewnie częściej wiosłowali niż żeglowali, to nazwano ją ,,Ros" -- od staronordyckiego słowa '',,róðr"'', które znaczyło tyle, co ,,wiosło" lub ,,ster" (ten sam źródłosłów ma fińska nazwa Szwecji -- '',,Ruotsi"''). Zaś miejscowa ludność słowiańska, z którą panujący Waregowie prędko się zasymilowali, przerobiła tę nazwę na ,,Ruś".
Władcy Rusi (przez dzisiejszych historyków zwanej ,,kijowską") z dynastii Rurykowiczów -- Wikingowie o słowiańskich imionach, których dokonania sławią nawet islandzkie sagi -- stworzyli na nizinach wschodniej Europy potężne państwo. Włodzimierz Wielki (po staronordycku: Waldemar; panował w latach 980--1015) rozważył wszystkie wady i zalety judaizmu, islamu, katolicyzmu i prawosławia, po czym wybrał to ostatnie na religię państwową. Za rządów jego syna, Jarosława Mądrego (Jarisleifa; pan. 1016--1054), cywilizacja ruska osiągnęła szczyt rozwoju. Księżniczka Córka tego drugiego, księżniczka Anna Jarosławna, którą ojciec wydał wydana za mąż za króla francuskiego Henryka I, przyjechawszy do Paryża stwiedziła, że to straszne zadupie, i chciała od razu wracać do Kijowa (na terenie dzisiejszej Moskwy, warto nadmienić, rosła wtedy puszcza).
Po śmierci Jarosława, jak to w tamtym czasie bywało, nastąpiło rozbicie dzielnicowe. Przez sto kilkadziesiąt lat istniały więc sobie różne księstewka ruskie, aż jedno po drugim dały się podbić przez pogańskich barbarzyńców: wschodnia część Rusi znalazła się pod jarzmem mongolsko-tatarskim, a zachodnią zajęli Litwini. Wyjątkami były: Republika Nowogrodzka na dalekiej północy, której udawało się utrzymać względną niezależność i staroruską demokrację wiecową, oraz Ruś Halicka (ze stolicą w Haliczu) na południowym zachodzie, o którą rywalizowały katolickie królestwa Węgier i Polski. Katoliccy urzędnicy, piszący po łacinie, używali zlatynizowanych nazw Rusi Halickiej: dla Węgrów była to '',,Galicia"'', a dla Polaków -- '',,Russia"'' albo '',,Ruthenia"''. Potocznie używano nazwy ,,Ruś Czerwona" (obok ,,Rusi Czarnej" i ,,Białej" położonych bardziej na północ) lub po prostu ,,Ruś". Ostatecznie w XIV w. Polacy przeważyli nad Węgrami i województwo ruskie stało się częścią Królestwa Polskiego. Odtąd przez kolejnych kilka stuleci przymiotnik ,,ruski" odnosił się w języku polskim do tego właśnie polskiego kawałka dawnej Rusi kijowskiej. Na stolicę regionu -- w miejsce podupadłego już Halicza -- wyrósł tymczasem Lwów; do ważniejszych miast ruskich należały też Chełm, Przemyśl i Sanok.<ref>{{Cyt