Zmiany

W ówczesnej Europie nie znano jeszcze ziemniaków, więc pierogi, które zachwyciły Świętego Jacka musiały być z serem i kaszą. Inna wersja tej samej „pierogowej” legendy głosi, że podczas głodu po najazdach tatarskich święty miał karmić ubogich pierogami własnego wyrobu. Dlatego przylgnął do niego przydomek „św. Jacek z pierogami”.

== Żywot i legenda ==

Jest też druga historia, związana z najazdem tatarskim na Kraków w 1241 r. Mówi, że w tamtym czasie św. Jacek karmił krakowian pierogami. Co nie jest wykluczone, bo dominikanie dobrze gospodarzyli, mieli zaopatrzone spichlerze i z pewnością wspomagali mieszkańców splądrowanego miasta. Ślady tych zabudowań z czasów św. Jacka powoli odkrywamy dzięki badaniom archeologa krakowskiego dr. Dariusza Niemca.

Jeśli dobrze pogrzebać, to można znaleźć znacznie starsze wersje obu legend. Wszystkie mają to do siebie, że pierogi pojawiają się w nich dopiero na końcu, dopchnięte jakby na siłę, o bardzo luźnym związku z całą historią. Oto przykład z kazania przypisywanego o. Feliksowi z Sieradza, XVI-wiecznemu przeorowi krakowskich dominikanów:

– „A przychodź-że św. Jacku z pierogami.” Odtąd to prosta ta prośba ludu weszła w przysłowie.

Jak widać, mechanizm jest prosty: na św. Jacka chłopskie stodoły napełniają się zbożem, w spichlerzach klasztornych za życia św. Jacka było zboże, i za wstawiennictwem św. Jacka cudownie wstało zboże zniszczone przez gradobicie. No, a skoro było zboże, to była i mąka, a co można zrobić z mąki? Wiadomo, pierogi!

== Jacek i placek ==

Hola, hola – ktoś zawoła – przecież z mąki można też robić inne rzeczy. Choćby i chleb – bardziej oczywisty, zdawałoby się, wyrób mączny. Albo placki! Dlaczego nie placki?

Zmiłuj się, św. Jacku z pierogami!

Wygląda, jak św. Jacek z&nbsp;pierogami.</poem>

No dobrze, „Jacek” i&nbsp;„placek” się rymują, więc to skojarzenie jest niemal oczywiste, ale powiązanie świętego dominikanina z&nbsp;pierogami pozostaje niejasne. Z&nbsp;jednej strony mamy skojarzenie, wywodzące się już ze średniowiecza, między św. Jackiem a&nbsp;jedzeniem w&nbsp;ogóle – związane z&nbsp;reputacją tego zakonnika jako opiekuna głodnych oraz z&nbsp;jego liturgicznym wspomnieniem przypadającym na początek żniw. Z&nbsp;drugiej – powiązanie go z&nbsp;tym konkretnym daniem mogło być od początku żartobliwe. Byłby to żart opierający się na absurdalnym zestawieniu postaci świętego z&nbsp;najzupełniej przyziemną, powszednią rzeczą, jaką są pierogi.

{{cytat|– O&nbsp;Święty Jacku z&nbsp;pierogami! – wrzaśnie siostrzenica – a&nbsp;bodajem zmarniała, jeżeli wujaszkowi znów się nie zachciewa pójść na błędnego rycerza.

Tego typu wyrażenia rzadko mają jakiś głębszy sens, za to często wynikają z&nbsp;przekręcenia religijnych inwokacji – dawniej w&nbsp;obawie przed złamaniem drugiego przykazania, dziś już raczej tylko dla żartu. I&nbsp;tak zamiast „o Matko Boska!” można usłyszeń „o matko i&nbsp;córko!”, a&nbsp;zamiast „o Rany Boskie!” wołamy „o rany Julek!” Wydaje mi się, że „święty Jacku z&nbsp;pierogami” jest po prostu wynikiem podobnego przekręcenia i&nbsp;przykładem humoru absurdu w&nbsp;wydaniu średniowiecznym. Legendy mające wyjaśnić to powiedzenie dorobiono później.

'''O św. Jacku z&nbsp;pierogami''',

De et cetera bomba... Satis.</poem>

== Przepis ==