10 312
edycji
Zmiany
|}
Tymczasem Asyria pozbierała się po upadku i zaczęła odbudowywać swoje imperium, używając przy tym broni z nowego materiału, jeszcze lepszego niż brąz, tym samym dając początek Epoce Żelaza. W 720 r.p.n.e. Sargon II podbił Izrael i deportował izraelicką elitę w głąb Asyrii, podczas gdy Juda stała się asyryjskim lennem. W tych warunkach Jerozolima rosła w siłę, a świątynia Jahwego (i początkowo także jego żony, Aszery) w tym mieście stała się głównym ośrodkiem religijnym dla mieszkańców nie tylko Judy, lecz i podbitego Izraela. Ale w międzyczasie Babilon wyrósł na główne mocarstwo Bliskiego Wschodu (znowu, bo dwanaście wieków wcześniej też już nim był) i podbił Asyrię razem z Izraelem. Idąc za ciosem, w 587 r.p.n.e. Nabuchodonozor II zajął także Judę, świątynię Jahwego w Jerozolimie zrównał z ziemią, zaś judejską elitę deportował w głąb Babilonii. Izraelici uprowadzeni do Asyrii (tzw. zaginione plemiona) przepadli jak kamień w wodę, za to o Judejczykach, którzy trafili do niewoli [https://www.youtube.com/watch?v=l3QxT-w3WMo nad rzekami Babilonu, ] wiadomo, że tam [https://wwwbiblia.youtubedeon.compl/watchrozdzial.php?vid=l3QxT-w3WMo 970 siedzieli i płakali,] a zwyczaje, które odróżniały ich od Babilończyków – obrzezanie, niejedzenie wieprzowiny czy odpoczywanie od pracy co siódmy dzień – podnieśli do rangi nakazów religijnych. Ale nie wszyscy; niektórzy się zasymilowali, przyjmując nawet podwójne hebrajsko-babilońskie imiona (przykłady za chwilę).
Niewola babilońska nie trwała długo, bo już pół wieku później imperium babilońskie zostało wchłonięte przez jeszcze większe imperium perskie. Władca Persji, Cyrus Wielki, uznał, że do rządzenia tak wielkim państwem niezbędna jest pewna doza decentralizacji, dlatego wygnanej elicie judejskiej pozwolił na powrót do ojczyzny, żeby tam w jego imieniu rządziła. Warunek był taki, że przedstawiciele nowych starych elit, mieli za zadanie spisać zbiór praw i mitów, który byłby wspólny dla wszystkich Żydów, czyli mieszkańców dawnych królestw Judy i Izraela. I tak zaczęły powstawać pierwsze wersje ksiąg propagujących wiarę w jednego boga o dwóch imionach (Elohim i Jahwe) oraz narodotwórczą legendę o ucieczce z niewoli egipskiej, które z czasem miały stać się zalążkiem Biblii. Tymczasem zbabilonizowani Judejczycy, którzy woleli jednak nie wracać, pozatrudniali się w perskiej administracji państwowej – zarówno w stołecznej Suzie (na terytorium dzisiejszego Iranu, blisko granicy z Irakiem), jak i w różnych zakątkach olbrzymiego państwa, które rozciągało się od Nilu aż po Indus. Ale nawet ci rozproszeni Żydzi, na mocy dekretu króla perskiego, mieli obowiązek pielgrzymować do Jerozolimy oraz składać datki na odbudowę i utrzymanie tamtejszej świątyni Jahwego.