Zmiany

W XIV w. północno-wschodnie księstwa ruskie na tzw. Zalesiu, zaczęły coraz skuteczniej buntować się przeciwko swoim mongolsko-tatarskim zwierzchnikom. Najskuteczniejsze w tym buncie było Księstwo Moskiewskie, które gdy tylko zrzuciło z siebie mongolsko-tatarskie jarzmo, to zaczęło podbijać sąsiednie księstwa ruskie. Wielki książę moskiewski Iwan IV Groźny (pan. 1533--1584) przyspieszył tę ekspansję we wszystkich kierunkach, a równocześnie dorobił do tej ekspansji odpowiednią ideologię. Po pierwsze, po tym jak Turcy osmańscy zdobyli Konstantynopol, Moskwa miała być ,,trzecim Rzymem" -- następcą cywilizacji rzymskiej, a jeszcze bardziej greckiej. Tak jak katolicy używali zlatynizowanych wersji ,,Rusi" ('',,Russia", ,,Ruthenia"''), tak prawosławni urzędnicy zhellenizowali ją na '',,Ρωσσία"'' ('',,Rōssía"''), a stąd już była krótka droga do rosyjskiego słowa '',,Россия"'' ('',,Rossija"''). Po drugie, władcy Moskwy pragnęli zjednoczyć w swoich rękach wszystkie możliwe Rusie, więc tytułowali się carami wszech Rusi. Oczywiście -- zgodnie z zasadą, którą do tej pory kieruje się Putin -- Rusią , czy też Rosją, było wszystko, co Moskalom udało się podbić.

Iwan Groźny próbował też podbić te ziemie ruskie, które nadal były pod panowaniem litewskim. Wielki książę litewski Zygmunt August wiedział, że Litwa nie zdoła ich obronić przed Moskalami bez pomocy Polski. Dlatego król polski Zygmunt August postanowił połączyć Polskę i Litwę w jedno państwo. Żeby przekonać zgromadzonych w Lublinie litewskich bojarów do tego pomysłu, zaczął odłączać kolejne kawałki litewskiej Rusi i przyłączać je do Polski. Najpierw W ten sposób przyłączył do Polski kolejno Podlasie, potem Wołyń, potem Ukrainę... I dopiero wtedy bojarzy zorientowali się, że za chwilę cała Litwa stanie się częścią Polski, więc wreszcie zgodzili się na unię. W ten sposób powstała Rzeczpospolita Polsko-Litewska, z tym że do polskiej części, zwanej Koroną, należały teraz olbrzymie, żyzne i słabo zaludnione obszary aż po Czernichów i Zaporoże (które szybko stały się terenem polskiej kolonizacji), a mniejsza część ziem ruskich -- głównie lasy i bagna -- została w części litewskiej. Z czasem z ludności ruskiej po obu stronach tej nowej granicy wyrosły dwa oddzielne narody: ukraiński na południu i białoruski na północy.