10 449
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
brak opisu edycji
|- valign=top
| style="background-color: PaleGoldenrod; width: 5%" |
| style="background-color: LightSteelBlue; text-align:left; width: 21%" | ''Początek I tysiąclecia p.n.e. <br>(początek Epoki Żelaza) '' <br>Królestwa Izraela i Judy cieszą się względną niezależnością. Budowa świątyni jerozolimskiej.| style="background-color: MediumAquamarine; text-align:left; width: 13%" | ''722 r.p.n.e. '' <br>Izrael podbity przez Asyryjczyków.
| style="background-color: GreenYellow; text-align:left; width: 4%" |
| style="background-color: Turquoise; text-align:left; width: 19%" | ''539 r.p.n.e. '' <br>Panowanie Persów. Odbudowa świątyni jerozolimskiej. Wpływ zoroastryzmu na judaizm. '''Estera i Mordechaj'''.| style="background-color: Thistle; text-align:left; width: 18%" rowspan=2 | ''332 r.p.n.e. '' <br>Judea w rękach kolejnych państw hellenistycznych. Wpływ filozofii greckiej na judaizm.| style="background-color: LightSteelBlue; text-align:left; width: 7%" rowspan=2 | ''140 r.p.n.e. '' <br>'''Powstanie Machabeuszy''' i utworzenie Królestwa Judei pod panowaniem Hasmonejczyków.| style="background-color: DarkSalmon; text-align:left; width: 12%" rowspan=2 | ''63 r.p.n.e. '' <br>Panowanie Rzymian. Zburzenie drugiej świątyni w ''70 r.n.e.''
|- valign=top
| colspan=3 style="background-color: PaleGoldenrod; text-align:left" | Późniejsza połowa ''Przełom II i I tysiąclecia p.n.e. <br>(koniec Epoki Brązu) '' <br>Kraina Kanaan zamieszkana przez zachodniosemickich Kananitów.| colspan=2 style="background-color: GreenYellow; text-align:left" | ''587 r.p.n.e. '' <br>Świątynia jerozolimska zburzona. Niewola Babilońska.
|}
Tymczasem Asyria pozbierała się po upadku i zaczęła odbudowywać swoje imperium, używając przy tym nowej broni, jeszcze lepszej niż z brązu, tym samym dając początek Epoce Żelaza. W 720 r.p.n.e. Sargon II podbił Izrael i deportował izraelicką elitę wgłąb Asyrii, a Juda stała się asyryjskim lennem. W tych warunkach Jerozolima rosła w siłę, a świątynia Jahwego (i początkowo także jego żony, Aszery) w tym mieście stała się głównym ośrodkiem religijnym dla mieszkańców nie tylko Judy, lecz i podbitego Izraela. Ale w międzyczasie Babilon wyrósł na główne mocarstwo Bliskiego Wschodu (znowu, bo dwanaście wieków wcześniej też już nim był) i podbił Asyrię razem z Izraelem. Idąc za ciosem, w 587 r.p.n.e. Nabuchodonozor II zajął także Judę, świątynię Jahwego w Jerozolimie zburzył, zaś judejską elitę deportował wgłąb Babilonii. O Izraelitach uprowadzonych do Asyrii (tzw. zaginionych plemionach) wszelki słuch zaginął, za to o Judejczykach, którzy trafili do niewoli nad rzekami Babilonu, wiadomo, że [https://www.youtube.com/watch?v=l3QxT-w3WMo siedzieli i płakali.] Ale nie wszyscy; niektórzy się zasymilowali, przyjmując nawet podwójne hebrajsko-babilońskie imiona (przykłady za chwilę).
Niewola babilońska nie trwała długo, bo już pół wieku później imperium babilońskie zostało wchłonięte przez jeszcze większe imperium perskie. Władca Persji, Cyrus Wielki, uznał, że do rządzenia tak wielkim państwem niezbędna jest pewna doza decentralizacji, dlatego wygnanej elicie żydowskiej pozwolił na powrót do ojczyzny, żeby tam w jego imieniu rządziła. Warunek był taki, że przedstawiciele nowych starych elit, mieli za zadanie spisać zbiór praw i mitów, który byłby wspólny dla wszystkich mieszkańców dawnych królestw Judy i Izraela. I tak zaczęły powstawać pierwsze wersje ksiąg propagujących wiarę w Jahwego jako jedynego boga Żydów, które z czasem miały stać się zalążkiem Biblii. Tymczasem zbabilonizowani Żydzi, którzy nie wrócili, pozatrudniali się w perskiej administracji państwowej – zarówno w stołecznej Suzie (na terytorium dzisiejszego Iranu, blisko granicy z Irakiem), jak i w różnych zakątkach olbrzymiego państwa, które rozciągało się od Nilu po Indus.
