Zmiany

Najważniejszym członkiem litewskiego panteonu jest bóg nieba o imieniu '''Dievas''' (chrześcijańscy misjonarze na Litwie swojego Boga tym imieniem nazywają). Dievas, zwany też Andajusem, czyli Najwyższym, lubi dla niepoznaki przyjmować postać niedołężnego staruszka, który dość niefrasobliwie szafuje swą boską mocą. Tu się potknął, tam coś upuścił – i tak zupełnie przypadkiem stworzył świat. Na co dzień sprawami ziemskimi się nie zajmuje, a do zarządzania światem deleguje swojego syna, gromowładnego '''Perkūnasa''', zwanego też Diviriksasem, czyli Boskim Posłańcem. Czy Perkūnas (odpowiednik zapomnianego już słowiańskiego Peruna, germańskiego Thora, greckiego Zeusa i rzymskiego Jowisza) miał jakąś matkę, czy też pojawił się nagle jak grom z jasnego nieba – nie wiadomo. Litwini oddają mu cześć przy rosnących na wzgórzach dębach, czyli tych drzewach, w które szczególnie często zdają się uderzać pioruny. Ale Perkūnas nie jest panem tylko niszczycielskich zjawisk pogodowych; to on zsyła życiodajny deszcz, którym zapładnia swoją małżonkę '''Žemynę''', boginię ziemi. Sprzyja również litewskim wojownikom, dla których nawet pewnego razu skuł lodem Dźwinę, aby wojsko mogło suchą stopą przejść na drugą jej stronę. Jego głównym przeciwnikiem jest '''Velnias''', bóg podziemi i terenów podmokłych, władca dusz, o jednym, wszystko widzącym, oku (odpowiednik słow. Welesa, germ. Odyna i gr. Hadesa, a chrześcijańscy misjonarze utożsamiają go, rzecz jasna, z diabłem).

Wróćmy do Žemyny. Bogini ziemi jest córką bogini słońca, '''Saulė''', oraz boga księżyca o imieniu '''Mėnuo'''. Nie jest to, niestety, szczęśliwe małżeństwo; Mėnuo romansuje bowiem z piękną '''Aušrinė''', boginią gwiazdy zarannej (por.: słow. Zorza, gr. Eos, rzym. Aurora, hinduska Uszas). Zdradzona Saulė poskarżyła się Perkūnasowi, który za karę obił teściowi twarz – siniaki widać do tej pory na tarczy księżyca. Ustanowiono też naprzemienną opiekę nad córką: Saulė widzi się z Žemyną tylko w dzień, a Mėnuo – w nocy. Žemyna i Perkūnas mają dwójkę dzieci – bliźniaków zwanych '''Ašvieniai''' (por.: hind. Aświnowie, słow. Lel i Polel, gr. Kastor i Polluks), którzy pod postacią rączych rumaków ciągną przez nieboskłon powóz swojej babci, Saulė. Wozi ona w tym pojeździe rozgrzaną do jasności tarczę słoneczną, wykutą specjalnie przez boskiego kowala '''Teliavelisa''' (por.: słow. Swarog, gr. Hefajstos, rzym. Wulkan). Warto wspomnieć o jeszcze dwóch boginiach: jedną jest '''Gabija''', która (niczym gr. Hestia, rzym. Westa) strzeże ogniska domowego. Druga to '''Medeina''', znana też pod przydomkiem Žvėrinė, który nieprzypadkowo brzmi podobnie do słowa „zwierzyna”, jest to bowiem bogini lasów i dzikich zwierząt (jak gr. Artemida, rzym. Diana), objawiająca się pod postacią łowczej suki.