10 376
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
* Renesansowa kuchnia włoska nie różni się specjalnie od średniowiecznej; ''Opera'' Scappiego (1570) nie jest tu wyjątkiem. (s. 30)
* Katarzyna rzekomo sprowadziła do Francji: karczochy, brokuły, groszek, pomidory, sorbety owocowe, konfitury, makaraon. (s. 31; cyt. J-F. Solnon)
* 1978 - pierwsze naukowo uargumentowane odrzucenie mitu Katarzyny przez J-F. Revela
* Frangipani, w zależności od wersji legendy, należał do otoczenia Katarzyny albo Henryka III, nosił tytuł hrabiego albo markiza, miał na imię Cesare albo Pompeo, pochodził z Florencji albo z Rzymu. (s. 81)
* Inni legendarni kucharze Katarzyny: Popelini (wynalazca ciasta parzonego [pâte à popelin]); Giovanni Pastilla (wynalaza [pastilles] lub masy cukrowej [pastillage]); Berini (odkrywca zapomnianych sosów);
{{Cytat
| Królowa matka objadła się tak, iż myślała, że pęknie, a do tego cierpiała podwójnie z powodu biegunki. Podobno było to następstwem spożycia przez nią zbyt wielu serc karczochów oraz grzebieni i jąder kogucich, za którymi przepadała.
| oryg = La Roine Mere mangea tant qu'elle cuida crever, et fust malade au double de son desvoiement. On disoit que c'estoit d'avoir trop mangé de culs d'artichaux et de crestes et rongnons de coq, dont elle estoit fort friande.
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = de L'Estoile
| imię = Pierre
| inni = red. M. Lazard, G. Schrenck
| tytuł = Registre-Journal du règne de Henri III
| wydawca = Droz
| miejsce = Genève
| rok = 1992
| tom = I
| strony = 171--172
}}, cyt. w: {{Cyt
| nazwisko = Brioist
| imię = Pascal
| nazwisko2= Quellier
| imię2 = Florent
| tytuł = La table de la Renaissance: Le mythe italien
| wydawca = Presses Universitaires de Rennes, Presses Universitaires François-Rabelais
| rok = 2018
| nazwisko r = Bienassis
| imię r = Loïc
| nazwisko2 r = Campanini
| imię2 r = Antonella
| rozdział = La reine à la fourchette et autres histoires : Ce que la table française emprunta à l'Italie : analyse crytique d'un mythe
| strony = 32
}}, tłum. własne }}
{{ Cytat
| Te uwagi nasunęły mi się z przyczyny jednego Włocha, z którym świeżo rozmawiałem, a który służył nieboszczykowi kardynałowi Karaffie, aż do jego śmierci, za marszałka dworu. Wyciągałem go na rozmowy o jego profesji: roztoczył przede mną arkana tej podniebiennej umiejętności z taką powagą i magistralnym dostojeństwem, jak gdyby mówił o jakimś ważnym teologicznym dogmacie. Wyczerpał do gruntu rzecz o rozmaitości apetytów: jaki się ma na czczo, jaki po drugim i trzecim daniu; wyliczył środki zadowolenia go to po prostu, to pobudzając go i drażniąc; rozwinął subtelności sztuki sporządzania sosów; najpierw ogólnie, potem wyszczególniając właściwości ich składników i działanie tychże; rozmaitość sałat, wedle pór i czasu, z nadmienieniem, które winno się podawać na gorąco, które zaś na zimno; sposób zdobienia ich i upiększania, iżby się stały powabniejsze dla wzroku. Następnie przeszedł do porządku dań, rozwodząc się w pięknych i ważnych roztrząsaniach: [„z niemałą iście swadą i powagą prawił, jak ćwiartować zające, jak pieczone kury;”] wszystko to ubrane w bogate i wspaniałe słowa, zgoła podobne tym, jakich używa się, traktując o rządzeniu państwem.
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = de Montaigne
| imię = Michel
| inni = tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, fragment komedii Terencjusza w przekładzie Edmunda Cięglewicza
| tytuł = Próby
| url = https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/proby-ksiega-pierwsza.html#f706
| wydawca = Wolne Lektury
| tom = I
}}
| oryg = J’en ay dit ce mot, sur le subject d’un Italien, que je vien d’entretenir, qui a servy le feu Cardinal Caraffe de maistre d’hostel jusques à sa mort. Je luy faisoy compter de sa charge. Il m’a fait un discours de cette science de gueule, avec une gravité et contenance magistrale, comme s’il m’eust parlé de quelque grand poinct de Theologie. Il m’a dechifré une difference d’appetits : celuy qu’on a à jeun, qu’on a apres le second et tiers service : les moyens tantost de luy plaire simplement, tantost de l’eveiller et picquer : la police de ses sauces ; premierement en general, et puis particularisant les qualitez des ingrediens, et leurs effects : les differences des salades selon leur saison, celle qui doit estre reschaufée, celle qui veut estre servie froide, la façon de les orner et embellir, pour les rendre encores plaisantes à la veue. Apres cela il est entré sur l’ordre du service, plein de belles et importantes considerations. Nec minimo sane discrimine refert quo gestu lepores, et quo gallina secetur. Et tout cela enflé de riches et magnifiques parolles : et celles mesmes qu’on employe à traiter du gouvernement d’un Empire.
| źródło-oryg = {{Cyt
| nazwisko = de Montaigne
| imię = Michel
| tytuł = Essais
| url = https://hyperessays.net/gournay/book/I/chapter/51/
| wydawca = Hyperessays
| tom = I
}} }}
{{ Cytat
| Włosi jako pierwsi pozbierali resztki kuchni dawnych Rzymian, tak samo jak literatury pięknej i wszelkich innych sztuk. To Włosi przekazali nam ową wiedzę, którą Montaigne ochrzcił {{...}} ,,podniebienną umiejętnością", Lamotte-le-Vayer określił mianem ,,gastrologii", a nowoczesna chemia nazywa nauką kulinarną. Doświadczyła ona z początku przeszkód i prześladowań; wielu z naszych królów próbowało ograniczyć jej rozwój za pomocą edyktów, ostatecznie jednak zatriumfowała ponad prawem za panowania Henryka II, kiedy to, w ślad za Katarzyną Medycejską, kucharze z drugiej strony gór przybyli osiedlić się we Francji. Nie jest to bynajmniej jedna z pomniejszych rzeczy, które zawdzięczamy tej wybitnej królowej {{...}}
| oryg = Les Italien recueillirent les premiers les débris de la cuisine romaine, comme ceux des belles-lettres et de tous les arts; ce sont les Italiens qui nous ont fait connaître cette science, appelée par Montaigne {{...}} science de gueule ; par Lamotte-le-Vayer, gastrologie, et par la chimie moderne science culinaire. Elle éprouva d'abord des obstacles et des persécutions ; plusieurs de nos rois tentèrent d'empêcher sa propagation par des édits : enfin elle triompha des lois sous Henri II, et sur les pas de Catherine de Médicis les cuisiniers de delà les monts vinrent s'établir en France. Ce n'est pas une des moindres obligations que nous ayions à cette illustre reine {{...}}
| źródło = {{Cyt
| tytuł = Journal des gourmands et des belles ou l’Épicurien français
| nazwisko r = Gasterman
| rozdział = Introduction à l’histoire de la gourmandise
| data = maj 1807
| wolumin =
| tom =
| strony = 118
}}, cyt. w: {{Cyt
| nazwisko = Brioist
| imię = Pascal
| nazwisko2= Quellier
| imię2 = Florent
| tytuł = La table de la Renaissance: Le mythe italien
| wydawca = Presses Universitaires de Rennes, Presses Universitaires François-Rabelais
| rok = 2018
| nazwisko r = Bienassis
| imię r = Loïc
| nazwisko2 r = Campanini
| imię2 r = Antonella
| rozdział = La reine à la fourchette et autres histoires : Ce que la table française emprunta à l'Italie : analyse crytique d'un mythe
| strony = 56
}}, tłum. własne }}
== Notatki ==
{{ Cytat
| Już Teodorowa włożyła kurczęta w garnek, a trzymając pory i selery w ręku, ,,za mego dzieciństwa," rzekła, ,,nie znaliśmy tej włoszczyzny. Królowa Bona przywiozła nam je z swoich tam, jak się zowią? zamorskich krajów. Z ogrodów królewskich rozeszły się po całych okolicach Krakowa i dalej jeszcze, bo stara królowa j[ej]m[oś]ć lubi ogrody, wszędzie je sadzi i szczepi, mówią że w Czersku i innych imionach* swoich pozasadzała winną macicę."
