Zmiany

Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Bajgle, precle, obwarzanki

Usunięte 22 bajty, 11:22, 22 sie 2019
}}</ref> Do dziś ''ka'ak'', przed upieczeniem obficie obtoczone w&nbsp;ziarnach sezamu, można kupić na ulicach arabskich i&nbsp;izraelskich miast.
Wróćmy na Półwysep Apeniński, na południu którego, w&nbsp;miasteczku Puglia (wym. ''pulia'')regionie Apulia, pojawiły się w&nbsp;średniowieczu (pierwsze wzmianki pochodzą z&nbsp;XIV&nbsp;w.) najstarsze bodaj wypieki, które moglibyśmy nazwać obwarzankami. A&nbsp;to dlatego, że przed upieczeniem piekarze obwarzali je we wrzątku. Z&nbsp;tym że Włosi oczywiście nie nazywali ich obwarzankami, tylko ''taralli''. No dobrze, ale po co bawić się w&nbsp;to obwarzanie, zamiast od razu wsunąć ''taralli'' do pieca? Otóż kontakt ciasta z&nbsp;wrzątkiem sprawia, że skrobia na jego powierzchni ulega skleikowaniu, co daje charakterystyczną, lśniącą i&nbsp;chrupką skórkę. Ta usztywniona skórka z&nbsp;kolei sprawia, że ciasto podczas pieczenia już nie rośnie i&nbsp;utrzymuje nadany mu kształt pierścienia, a&nbsp;to pozwala na wyrób większych chlebków o&nbsp;tym właśnie kształcie.<ref>Balinska, ''op. cit.'', s. 2–6</ref> Sprytnie, co?
[[File:Ponti, Carlo (ca. 1823-1893) - Venditore.jpg|thumb|left|upright=.5|Chłopiec sprzedający ''ciambelle'' w&nbsp;XIX-wiecznych Włoszech]]
Tylko dlaczego właśnie taki, a&nbsp;nie inny kształt? Dlaczego nie kulka albo dysk, tylko znacznie trudniejszy do uformowania torus? Taki kształt ma dwie zalety: po pierwsze, wypiek z&nbsp;dziurą ma niewiele mniejszą objętość, ale znacznie większą powierzchnię, niż podobnej wielkości wypiek bez dziurki (dowód poprzez stosowne obliczenia powierzchni i&nbsp;objętości torusa oraz elipsoidy obrotowej pozostawiam jako zadanie dla Czytelnika). Zaś większa powierzchnia oznacza, że podczas obróbki termicznej ciepło rozprowadza się wewnątrz wypieku szybciej i&nbsp;bardziej równomiernie. Po drugie, takie dziurawe pieczywo jest łatwiejsze w&nbsp;transporcie – zwłaszcza dla ulicznego sprzedawcy, który owe ''taralli'' mógł sobie po prostu nanizać na sznurek czy kij i&nbsp;tak chodzić z&nbsp;nimi po ulicy. A&nbsp;i&nbsp;klienci, jeśli nie zjedli go od razu, to czasem zakładali sobie taki produkt na rękę jak bransoletkę, by zostawić go sobie na później.
Suche i&nbsp;twarde ''taralli'' pełniły podobną funkcję co starożytne ''buccellata'' – można je było przechowywać nawet przez pół roku, a&nbsp;potem zjeść, maczając je w&nbsp;winie, żeby zmiękły. Czy inspiracją dla formy toroidalnych ''taralli'' były arabskie ''ka'ak'', przywożone przez lewantyńskich marynarzy do puglijskiego portuapulijskich portów? Całkiem możliwe, choć nie wiadomo na pewno. W&nbsp;każdym razie wkrótce po tym, jak ''taralli'' pojawiły się na południu Włoch, na północy zaczęto wypiekać podobne w&nbsp;wyglądzie produkty o&nbsp;różnych regionalnych nazwach, jak ''„bricuocoli”, „ciaramilie”, „pane del marinaio”, „mescuotte”, „ciambelle”, „ciambelloni”, „braciatelle”, „brazzatelle”,'' czy ''„brasadèle”''<ref>{{Cyt
| tytuł = The Oxford Companion to Italian Food
| nazwisko r = Riley
}}</ref> (trzy ostatnie słowa przypominają ''„braccialetto”'', czyli „bransoletkę”; ostatecznie i&nbsp;''„braciatella”'', i&nbsp;''„braccialetto”'' pochodzą z&nbsp;łacińskiego ''„bracchium”'', czyli „przedramię”).
{{clear}}
 
== Precle ==
[[File:Brezel.png|thumb|upright=.6|Jak mówi się na precle i&nbsp;precelki w&nbsp;różnych dialektach języka niemieckiego]]

Menu nawigacyjne