10 379
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
<!--ENGLISH VERSION{{ Cytat| <poem>Four humours reign within our bodies wholly,And these compared to four elements,The sanguine, choler, phlegm, and melancholy,The latter two are heavy, dull of sense,The t'other are more jovial, quick and jolly,And may be likened thus (without offence):Like air, both warm and moist, is sanguine clear;Like fire doth choler, hot and dry, appear;Like water, cold and moist, is phlegmatic,The melancholy, cold, dry earth is like.</poem>| źródło = {{Cyt | inni = tłum. John Harington | tytuł = The Englishman's Doctor, or the School of Salerne | wydawca = John Helme | miejsce = London | rok = 1609 | strony = C3 | url = https://books.google.pl/books?id=jdkh8ZU0Tj0C&pg=PP39 }}| oryg = <poem>Quatuor humores in humano corpore constant:Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,Aër sanguineis, ignea vis choleræ.</poem>| źródło-oryg = {{Cyt | nazwisko = Sinclair | imię = John | tytuł = The Code of Health and Longevity | rozdział = Regimen Sanitatis Salernis | adres rozdziału = https://books.google.pl/books?id=9FBJAAAAYAAJ&pg=PA34 | wydawca = A. Constable & Company | miejsce = Edinburgh | rok = 1807 | strony = 34 }} }}-->
brak opisu edycji
| strony = 34
}} }}
<mobileonly>[[File:4 humory PL.png|thumb|left|Cztery humory: krew, śluz, żółć i czarna żółć]]</mobileonly>
Skąd te humory się biorą? Z jedzenia. To, co zjemy i strawimy, wędruje z jelit do wątroby, w której pokarm przerabiany jest na krew. Z wątroby krew transportowana jest żyłami do pozostałych narządów – po pierwsze, żeby je zasilić w substancje odżywcze, a po drugie, żeby przerobić ją na inne humory. W mózgu krew przerabiania jest na śluz, a bliżej wątroby produkowane są oba rodzaje żółci: żółta – w pęcherzyku żółciowym, a czarna – w śledzionie. Inne płyny ustrojowe też powstają z krwi – np. w jądrach krew przerabiana jest na męskie nasienie (spermę), a w jajnikach – na żeńskie nasienie, które wygląda tak samo jak krew i wycieka z ciała kobiety raz w miesiącu. Jeśli chodzi o rolę serca i płuc, to teoria Galenowska nie bardzo trzyma się kupy, więc ten temat dyskretnie pominiemy. Dość powiedzieć, że z serca rozprowadzana jest tętnicami krew wzbogacona o '''tchnienie''' życiowe (''pneumę''), czyli specjalną lotną substancję, która odpowiada za te procesy życiowe, których nie da się wytłumaczyć inaczej.
{{ Cytat
| Wiosna jest ciepła i wilgotna, lato jest ciepłe i suche, jesień – chłodna i sucha, zima – chłodna i wilgotna. Pościmy zatem na wiosnę, aby szkodliwą wilgoć, to jest pożądanie, w sobie przytemperować; w lecie zwalczamy niezdrowe ciepło, czyli chciwość; jesienią ograniczamy suchość zadufania w sobie; w zimie zaś walczymy z chłodem niewierności i złośliwości. <!--| For the first time, which is in March, is hot and moist. The second, in summer, is hot and dry. The third, in harvest, is cold and dry. The fourth, in winter, is cold and moist. Then let us fast in March {{...}} for to repress the heat of the flesh boiling, and to quench luxury or to temper it. In summer we ought to fast to the end that we chastise the burning and ardour of avarice. In harvest for to repress the drought of pride, and in winter for to chastise the coldness of untruth and of malice. | źródło = {{Cyt | nazwisko = de Voragine | imię = Jacobus | tytuł = The Golden Legend: Lives of the Saints | url = https://books.google.pl/books?id=PvR5CgAAQBAJ&lpg=PT52&ots=ElyG0rKv_j&pg=PT52 | wydawca = Aeterna Press | rok = 2015 }} -->
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = Voragine
Muszę kaszleć, stąd głowie i piersiom mi szkodzą.”
Żal mi cię, ale słuchaj mojej, głupi, mowy:
Zjedz ryby, flegmę wypluj. A tak będziesz zdrowy.</poem> <!--| <poem>Eating fish gives you phlegm – or that's what you claim –Makes you cough and brings on bad head and chest pain.I'm sorry for you, fool, now listen to me:Eat fish, spit the phlegm out – and healthy you'll be.</poem> --->
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = P.H.P.W. [Jacek Przetocki]
