Lista światowego dziedzictwa kulinarnego: Różnice pomiędzy wersjami

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 5: Linia 5:
 
! Tradycja !! Kraje zgłaszające !! Rok zgłoszenia !! Filmik
 
! Tradycja !! Kraje zgłaszające !! Rok zgłoszenia !! Filmik
 
|-
 
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazachsku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) -- napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji
+
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/mediterranean-diet-00884 Dieta śródziemnomorska]''' || Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=XFiIgmwFzzk|szer=200|poz=left|opis=''Mediterranean diet''}}
| Kazachstan || 2018 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kx_-XBQELIs|szer=200|poz=left|opis=''Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders''}}
 
 
|-
 
|-
| Mongolia || 2019 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlXHKyx7yzg|szer=200|poz=left|opis=''Traditional technique of making Airag in Khokhuur''}}
+
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188 Dolma]''' -- azerskie gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa || Azerbejdżan || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=WaLRpY9iSjI|szer=200|poz=left|opis=''Dolma making and sharing tradition''}}
 +
|-
 +
| rowspan=2 | '''Kawa''' [https://ich.unesco.org/en/RL/turkish-coffee-culture-and-tradition-00645 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/arabic-coffee-a-symbol-of-generosity-01074 po arabsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Turcja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=CLo_GwNxR1E|szer=200|poz=left|opis=''Turkish coffee culture and tradition''}}
 +
|-
 +
| Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=cf4u5UavkKQ|szer=200|poz=left|opis=''Arabic coffee, a symbol of generosity''}}
 +
|-
 +
| rowspan=2 | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/kimjang-making-and-sharing-kimchi-in-the-republic-of-korea-00881 Kimjang]''''' -- koreańska sztuka wyrobu '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/tradition-of-kimchi-making-in-the-democratic-people-s-republic-of-korea-01063 kimchi]''''', czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza || Korea Południowa || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=RlBxerNfzzI|szer=200|poz=left|opis=''Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea''}}
 
|-
 
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-neapolitan-pizzaiuolo-00722 Pizza]''' neapolitańska || Włochy || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=F4LpLfF5U34|szer=200|poz=left|opis=''Art of Neapolitan Pizzaiuolo''}}
+
| Korea Północna || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JPSVezN5mH4|szer=200|poz=left|opis=''Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea''}}
 
|-
 
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188 Dolma]''' -- azerskie gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa || Azerbejdżan || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=WaLRpY9iSjI|szer=200|poz=left|opis=''Dolma making and sharing tradition''}}
+
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazachsku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) -- napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji || Kazachstan || 2018 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kx_-XBQELIs|szer=200|poz=left|opis=''Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders''}}
 
|-
 
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/nsima-culinary-tradition-of-malawi-01292 Nsima]''' -- wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej || Malawi || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jG_-e7y9F34|szer=200|poz=left|opis=''Nsima, culinary tradition of Malawi''}}
+
| Mongolia || 2019 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlXHKyx7yzg|szer=200|poz=left|opis=''Traditional technique of making Airag in Khokhuur''}}
 
|-
 
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/beer-culture-in-belgium-01062 Piwo]''' belgijskie || Belgia || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=HqbuBusP-tU|szer=200|poz=left|opis=''Beer culture in Belgium''}}
+
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' -- gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach || Gruzja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NN5ziogyxP0|szer=200|poz=left|opis=''Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method''}}  
 
|-
 
|-
 
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] -- płaski niewyrośnięty chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji || Armenia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=1NAzjPSZr4I|szer=200|poz=left|opis=''Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread''}}
 
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] -- płaski niewyrośnięty chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji || Armenia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=1NAzjPSZr4I|szer=200|poz=left|opis=''Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread''}}
Linia 23: Linia 28:
 
|-
 
|-
 
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 Nouruz]''' -- perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku || Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5NfrnoMO0Fs|szer=200|poz=left|opis=''Nawrouz, Novruz, Nowrouz…''}}
 
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 Nouruz]''' -- perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku || Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5NfrnoMO0Fs|szer=200|poz=left|opis=''Nawrouz, Novruz, Nowrouz…''}}
 +
|-
 +
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/nsima-culinary-tradition-of-malawi-01292 Nsima]''' -- wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej || Malawi || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jG_-e7y9F34|szer=200|poz=left|opis=''Nsima, culinary tradition of Malawi''}}
 +
|-
 +
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshituthi-shomagongo-marula-fruit-festival-01089 Oshitushi shomagongo]''''' -- święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane ''omagongo'' || Namibia || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZtF6q7GXtzo|szer=200|poz=left|opis=''Oshituthi shomagongo, marula fruit festival''}}
 
|-  
 
|-  
 
| rowspan=2 | '''Pilaw''', zwany też '''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshi-palav-a-traditional-meal-and-its-social-and-cultural-contexts-in-tajikistan-01191 palawem]''' (po tadżycku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/palov-culture-and-tradition-01166 palowem]''' (po uzbecku) -- potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej || Tadżykistan|| 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5W3gBtGJz8A|szer=200|poz=left|opis=''Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan''}}
 
| rowspan=2 | '''Pilaw''', zwany też '''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshi-palav-a-traditional-meal-and-its-social-and-cultural-contexts-in-tajikistan-01191 palawem]''' (po tadżycku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/palov-culture-and-tradition-01166 palowem]''' (po uzbecku) -- potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej || Tadżykistan|| 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5W3gBtGJz8A|szer=200|poz=left|opis=''Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan''}}
Linia 28: Linia 37:
 
| Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=t6H_3uvMNlE|szer=200|poz=left|opis=''Palov culture and tradition''}}
 
| Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=t6H_3uvMNlE|szer=200|poz=left|opis=''Palov culture and tradition''}}
 
|-
 
|-
| rowspan=2 | '''Kawa''' [https://ich.unesco.org/en/RL/turkish-coffee-culture-and-tradition-00645 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/arabic-coffee-a-symbol-of-generosity-01074 po arabsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Turcja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=CLo_GwNxR1E|szer=200|poz=left|opis=''Turkish coffee culture and tradition''}}
+
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/beer-culture-in-belgium-01062 Piwo]''' belgijskie || Belgia || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=HqbuBusP-tU|szer=200|poz=left|opis=''Beer culture in Belgium''}}
 
|-
 
|-
| Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=cf4u5UavkKQ|szer=200|poz=left|opis=''Arabic coffee, a symbol of generosity''}}
+
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-neapolitan-pizzaiuolo-00722 Pizza]''' neapolitańska || Włochy || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=F4LpLfF5U34|szer=200|poz=left|opis=''Art of Neapolitan Pizzaiuolo''}}
|-
 
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshituthi-shomagongo-marula-fruit-festival-01089 Oshitushi shomagongo]''''' -- święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane ''omagongo'' || Namibia || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZtF6q7GXtzo|szer=200|poz=left|opis=''Oshituthi shomagongo, marula fruit festival''}}
 
|-
 
| rowspan=2 | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/kimjang-making-and-sharing-kimchi-in-the-republic-of-korea-00881 Kimjang]''''' -- koreańska sztuka wyrobu '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/tradition-of-kimchi-making-in-the-democratic-people-s-republic-of-korea-01063 kimchi]''''', czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza || Korea Południowa || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=RlBxerNfzzI|szer=200|poz=left|opis=''Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea''}}
 
|-
 
| Korea Północna || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JPSVezN5mH4|szer=200|poz=left|opis=''Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea''}}
 
 
|-
 
|-
 
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' -- dzień świętego patrona danej rodziny obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz || Serbia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=m_h1DVoMi3I|szer=200|poz=left|opis=''Slava, celebration of family saint patron's day''}}  
 
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' -- dzień świętego patrona danej rodziny obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz || Serbia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=m_h1DVoMi3I|szer=200|poz=left|opis=''Slava, celebration of family saint patron's day''}}  
|-
 
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' -- gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach || Gruzja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NN5ziogyxP0|szer=200|poz=left|opis=''Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method''}}
 
|-
 
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/mediterranean-diet-00884 Dieta śródziemnomorska]''' || Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=XFiIgmwFzzk|szer=200|poz=left|opis=''Mediterranean diet''}}
 
 
|-
 
|-
 
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' -- tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku || Japonia || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xtnwt-Jq93E|szer=200|poz=left|opis=''Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese''}}
 
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' -- tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku || Japonia || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xtnwt-Jq93E|szer=200|poz=left|opis=''Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese''}}
 
|}
 
|}

Wersja z 15:38, 2 gru 2022

Spośród zwyczajów wpisanych przez Unesco na listę Światowego Dziedzictwa Niematerialnego wybrałem te, które uważam za mające charakter kulinarny. Są to wpisy dotyczące konkretnych potraw lub napojów, rytualnych posiłków, bądź całych tradycji kulinarnych czy dietetycznych. Nie uwzględniłem natomiast wpisów dotyczących tradycyjnych metod produkcji surowców spożywczych (rolniczych, zbierackich, pasterskich, łowieckich, rybackich, pszczelarskich itd.).

Tradycja Kraje zgłaszające Rok zgłoszenia Filmik
Dieta śródziemnomorska Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy 2013
Mediterranean diet
Mediterranean diet


Dolma -- azerskie gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa Azerbejdżan 2017
Dolma making and sharing tradition
Dolma making and sharing tradition


Kawa po turecku i po arabsku
(zobacz też: Kawa czy herbata?)
Turcja 2013
Turkish coffee culture and tradition
Turkish coffee culture and tradition


Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie 2015
Arabic coffee, a symbol of generosity
Arabic coffee, a symbol of generosity


Kimjang -- koreańska sztuka wyrobu kimchi, czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza Korea Południowa 2013
Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea
Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea


Korea Północna 2015
Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea
Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea


Kumys (po kazachsku) lub ajrag (po mongolsku) -- napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji Kazachstan 2018
Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders
Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders


Mongolia 2019
Traditional technique of making Airag in Khokhuur
Traditional technique of making Airag in Khokhuur


Kwewri -- gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach Gruzja 2013
Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method
Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method


Lawasz, zwany też katyrmą lub jufką -- płaski niewyrośnięty chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji Armenia 2014
Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread
Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread


Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Turcja 2016
Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka
Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka


Nouruz -- perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan 2016
Nawrouz, Novruz, Nowrouz…
Nawrouz, Novruz, Nowrouz…


Nsima -- wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej Malawi 2017
Nsima, culinary tradition of Malawi
Nsima, culinary tradition of Malawi


Oshitushi shomagongo -- święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane omagongo Namibia 2015
Oshituthi shomagongo, marula fruit festival
Oshituthi shomagongo, marula fruit festival


Pilaw, zwany też palawem (po tadżycku) lub palowem (po uzbecku) -- potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej Tadżykistan 2016
Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan
Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan


Uzbekistan 2016
Palov culture and tradition
Palov culture and tradition


Piwo belgijskie Belgia 2016
Beer culture in Belgium
Beer culture in Belgium


Pizza neapolitańska Włochy 2017
Art of Neapolitan Pizzaiuolo
Art of Neapolitan Pizzaiuolo


Slava -- dzień świętego patrona danej rodziny obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz Serbia 2014
Slava, celebration of family saint patron's day
Slava, celebration of family saint patron's day


Washoku -- tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku Japonia 2013
Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese
Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese