Lista światowego dziedzictwa kulinarnego: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Linia 9: | Linia 9: | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/USL/culture-of-ukrainian-borscht-cooking-01852 Barszcz]''' ukraiński || Ukraina || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=A01buIjvLCQ|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Ukrainian borscht cooking''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/USL/culture-of-ukrainian-borscht-cooking-01852 Barszcz]''' ukraiński || Ukraina || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=A01buIjvLCQ|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Ukrainian borscht cooking''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceebu-jn-a-culinary-art-of-senegal-01748 Ceebu jën]''''' (czyt.: ''ciebu dzien'') | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceebu-jn-a-culinary-art-of-senegal-01748 Ceebu jën]''''' (czyt.: ''ciebu dzien'') – senegalska potrawa z ryżu, ryby i warzyw<br>(zobacz też: [[Ani z papryki, ani ze Szczecina#Paprykarz|Ani z papryki, ani ze Szczecina]]) || Senegal || 2021 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=QlLxWJcSInw|szer=200|poz=left|opis=''Le ceebu jën, art culinaire du Sénégal''}} |
|- | |- | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/mediterranean-diet-00884 Dieta śródziemnomorska]''' || Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=XFiIgmwFzzk|szer=200|poz=left|opis=''Mediterranean diet''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/mediterranean-diet-00884 Dieta śródziemnomorska]''' || Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=XFiIgmwFzzk|szer=200|poz=left|opis=''Mediterranean diet''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188 Dolma]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188 Dolma]''''' – gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa || Azerbejdżan || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=WaLRpY9iSjI|szer=200|poz=left|opis=''Dolma making and sharing tradition''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/il-ftira-culinary-art-and-culture-of-flattened-sourdough-bread-in-malta-01580 Ftira]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/il-ftira-culinary-art-and-culture-of-flattened-sourdough-bread-in-malta-01580 Ftira]''''' – maltański płaski chleb na zakwasie || Malta || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NfTGYXMO5jo|szer=200|poz=left|opis=''Il-Ftira, culinary art and culture of flattened sourdough bread in Malta''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/harissa-knowledge-skills-and-culinary-and-social-practices-01710 Harissa]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/harissa-knowledge-skills-and-culinary-and-social-practices-01710 Harissa]''''' – pasta z ostrych papryczek wyrabiana w krajach Magrebu || Tunezja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=pLsGeSG-BCw|szer=200|poz=left|opis=''La harissa, savoirs, savoir-faire et pratiques culinaires et sociales''}} |
|- | |- | ||
− | | rowspan=2 | '''Herbata''' [https://ich.unesco.org/en/RL/culture-of-ay-tea-a-symbol-of-identity-hospitality-and-social-interaction-01685 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-tea-processing-techniques-and-associated-social-practices-in-china-01884 po chińsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Azerbejdżan, Turcja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=we17NAZ93J8|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction''}} | + | | rowspan=2 | '''Herbata''' [https://ich.unesco.org/en/RL/culture-of-ay-tea-a-symbol-of-identity-hospitality-and-social-interaction-01685 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-tea-processing-techniques-and-associated-social-practices-in-china-01884 po chińsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Azerbejdżan, Turcja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=we17NAZ93J8|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction''}} |
|- | |- | ||
| Chiny || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Oe6kGFmFLnc|szer=200|poz=left|opis=''Traditional tea processing techniques and associated social practices in China''}} | | Chiny || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Oe6kGFmFLnc|szer=200|poz=left|opis=''Traditional tea processing techniques and associated social practices in China''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/yald-chella-01877 Jalda]''' | + | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/yald-chella-01877 Jalda]''' – uroczysta kolacja spożywana w krajach dawnej Persji w noc przesilenia zimowego, w której szczególną rolę odgrywają czerwone owoce (granaty, arbuzy, winogrona, [https://pl.wikipedia.org/wiki/Głożyna_pospolita głożyna]) || Afganistan, Iran || 2022 || [[File:Yalda Night Table Amsterdam 2011 Photo by Pejman Akbarzadeh Persian Dutch Network.jpg|200px|Stół zastawiony na Jaldę]] |
|- | |- | ||
− | | rowspan=2 | '''Kawa''' [https://ich.unesco.org/en/RL/turkish-coffee-culture-and-tradition-00645 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/arabic-coffee-a-symbol-of-generosity-01074 po arabsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Turcja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=CLo_GwNxR1E|szer=200|poz=left|opis=''Turkish coffee culture and tradition''}} | + | | rowspan=2 | '''Kawa''' [https://ich.unesco.org/en/RL/turkish-coffee-culture-and-tradition-00645 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/arabic-coffee-a-symbol-of-generosity-01074 po arabsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Turcja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=CLo_GwNxR1E|szer=200|poz=left|opis=''Turkish coffee culture and tradition''}} |
|- | |- | ||
− | | Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=cf4u5UavkKQ|szer=200|poz=left|opis=''Arabic coffee, a symbol of generosity''}} | + | | Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=cf4u5UavkKQ|szer=200|poz=left|opis=''Arabic coffee, a symbol of generosity''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceremonial-keskek-tradition-00388 Keşkek]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceremonial-keskek-tradition-00388 Keşkek]''''' – potrawa z kaszy pszennej lub jęczmiennej z gotowanym mięsem przyrządzana uroczyście przy dźwiękach muzyki na specjalne okazje || Turcja || 2011 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UDwhfotWAfw|szer=200|poz=left|opis=''Ceremonial Keşkek tradition''}} |
|- | |- | ||
− | | rowspan=2 | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/kimjang-making-and-sharing-kimchi-in-the-republic-of-korea-00881 Kimjang]''''' | + | | rowspan=2 | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/kimjang-making-and-sharing-kimchi-in-the-republic-of-korea-00881 Kimjang]''''' – koreańska sztuka wyrobu '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/tradition-of-kimchi-making-in-the-democratic-people-s-republic-of-korea-01063 kimchi]''''', czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza || Korea Południowa || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=RlBxerNfzzI|szer=200|poz=left|opis=''Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea''}} |
|- | |- | ||
| Korea Północna || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JPSVezN5mH4|szer=200|poz=left|opis=''Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea''}} | | Korea Północna || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JPSVezN5mH4|szer=200|poz=left|opis=''Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/krakelingen-and-tonnekensbrand-end-of-winter-bread-and-fire-feast-at-geraardsbergen-00401 Krakelingen]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/krakelingen-and-tonnekensbrand-end-of-winter-bread-and-fire-feast-at-geraardsbergen-00401 Krakelingen]''''' – okrągłe precelki, pod koniec karnawału rozrzucane ze wzgórza mieszkańcom flandryjskiego miasteczka Geraardsbergen przez członków władz miejskich, którzy wcześniej wypijają po pucharze wina razem z pływającą w nim żywą płotką<br>(zobacz też: [[Bajgle, precle, obwarzanki]]) || Belgia || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=e3Jhys1urP0|szer=200|poz=left|opis=''Krakelingen and Tonnekensbrand, end-of-winter bread and fire feast at Geraardsbergen''}} |
|- | |- | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-mexican-cuisine-ancestral-ongoing-community-culture-the-michoacan-paradigm-00400 Kuchnia meksykańska]''' || Meksyk || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=VhZ-EKPPQkU|szer=200|poz=left|opis=''Traditional Mexican cuisine''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-mexican-cuisine-ancestral-ongoing-community-culture-the-michoacan-paradigm-00400 Kuchnia meksykańska]''' || Meksyk || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=VhZ-EKPPQkU|szer=200|poz=left|opis=''Traditional Mexican cuisine''}} | ||
|- | |- | ||
− | | rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazachsku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) | + | | rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazachsku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) – napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji || Kazachstan || 2018 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kx_-XBQELIs|szer=200|poz=left|opis=''Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders''}} |
|- | |- | ||
| Mongolia || 2019 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlXHKyx7yzg|szer=200|poz=left|opis=''Traditional technique of making Airag in Khokhuur''}} | | Mongolia || 2019 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlXHKyx7yzg|szer=200|poz=left|opis=''Traditional technique of making Airag in Khokhuur''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-know-how-and-practices-pertaining-to-the-production-and-consumption-of-couscous-01602 Kuskus]''' | + | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-know-how-and-practices-pertaining-to-the-production-and-consumption-of-couscous-01602 Kuskus]''' – drobna kasza z pszenicy twardej wyrabiana w krajach Magrebu || Algieria, Maroko, Mauretania, Tunezja || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=8q3DFyrljSo|szer=200|poz=left|opis=''Les savoirs, savoir-faire et pratiques liés à la production et à la consommation du couscous''}} |
|- | |- | ||
− | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' | + | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' – gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach || Gruzja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NN5ziogyxP0|szer=200|poz=left|opis=''Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method''}} |
|- | |- | ||
− | | rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] | + | | rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] – płaski przaśny chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji || Armenia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=1NAzjPSZr4I|szer=200|poz=left|opis=''Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread''}} |
|- | |- | ||
| Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Turcja || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=bCOVtnQE3sE|szer=200|poz=left|opis=''Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka''}} | | Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Turcja || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=bCOVtnQE3sE|szer=200|poz=left|opis=''Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka''}} | ||
Linia 53: | Linia 53: | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/hawker-culture-in-singapore-community-dining-and-culinary-practices-in-a-multicultural-urban-context-01568 Mała gastronomia]''' Singapuru || Singapur || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=KOJLVclAY_4|szer=200|poz=left|opis=''Hawker culture in Singapore''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/hawker-culture-in-singapore-community-dining-and-culinary-practices-in-a-multicultural-urban-context-01568 Mała gastronomia]''' Singapuru || Singapur || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=KOJLVclAY_4|szer=200|poz=left|opis=''Hawker culture in Singapore''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/al-mansaf-in-jordan-a-festive-banquet-and-its-social-and-cultural-meanings-01849 Mansaf]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/al-mansaf-in-jordan-a-festive-banquet-and-its-social-and-cultural-meanings-01849 Mansaf]''''' – jordańska potrawa z jagnięciny lub koźlęciny gotowanej w sosie z owczego lub koziego jogurtu, podawana z kaszą bulgur lub z ryżem oraz z przaśnym chlebem o grubości naleśnika || Jordania || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NyngSj9UT6g|szer=200|poz=left|opis=''Al-Mansaf in Jordan''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/mesir-macunu-festival-00642 Mesir macunu]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/mesir-macunu-festival-00642 Mesir macunu]''''' – cukierki z masy krówkowej zmieszanej z 41 rodzajami ziół i przypraw, które w okolicach równonocy wiosennej rozrzuca się z dachów i minaretów Meczetu Sułtana w Magnezji na wybrzeżu egejskim Turcji, na pamiątkę legendy o tym, jak taka pasta uleczyła matkę Sulejmana Wspaniałego || Turcja || 2012 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Mi3V1PF3Y30|szer=200|poz=left|opis=''Mesir Macunu festival''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 Nouruz]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 Nouruz]''''' – perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku || Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5NfrnoMO0Fs|szer=200|poz=left|opis=''Nawrouz, Novruz, Nowrouz…''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nsima-culinary-tradition-of-malawi-01292 Nsima]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nsima-culinary-tradition-of-malawi-01292 Nsima]''''' – wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej || Malawi || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jG_-e7y9F34|szer=200|poz=left|opis=''Nsima, culinary tradition of Malawi''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oku-noto-no-aenokoto-00271 Oku-noto no Aenokoto]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oku-noto-no-aenokoto-00271 Oku-noto no Aenokoto]''''' – obrzęd odprawiany dwa razy w roku przez rolników z półwyspu Noto w Japonii, polegający na zaproszeniu ducha pola ryżowego do swojego domu na ofiarną ucztę złożoną m.in. z z ryżu, fasoli i ryby || Japonia || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=IQBDHJyfJXE|szer=200|poz=left|opis=''Oku-noto no Aenokoto''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshituthi-shomagongo-marula-fruit-festival-01089 Oshitushi shomagongo]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshituthi-shomagongo-marula-fruit-festival-01089 Oshitushi shomagongo]''''' – święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane ''omagongo'' || Namibia || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZtF6q7GXtzo|szer=200|poz=left|opis=''Oshituthi shomagongo, marula fruit festival''}} |
|- | |- | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gingerbread-craft-from-northern-croatia-00356 Pierniki]''' północnochorwackie || Chorwacja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=PgtgK83uQWI|szer=200|poz=left|opis=''Gingerbread craft from Northern Croatia''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gingerbread-craft-from-northern-croatia-00356 Pierniki]''' północnochorwackie || Chorwacja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=PgtgK83uQWI|szer=200|poz=left|opis=''Gingerbread craft from Northern Croatia''}} | ||
|- | |- | ||
− | | rowspan=2 | '''Pilaw''', zwany też '''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshi-palav-a-traditional-meal-and-its-social-and-cultural-contexts-in-tajikistan-01191 palawem]''' (po tadżycku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/palov-culture-and-tradition-01166 palowem]''' (po uzbecku) | + | | rowspan=2 | '''Pilaw''', zwany też '''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshi-palav-a-traditional-meal-and-its-social-and-cultural-contexts-in-tajikistan-01191 palawem]''' (po tadżycku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/palov-culture-and-tradition-01166 palowem]''' (po uzbecku) – potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej || Tadżykistan|| 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5W3gBtGJz8A|szer=200|poz=left|opis=''Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan''}} |
|- | |- | ||
| Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=t6H_3uvMNlE|szer=200|poz=left|opis=''Palov culture and tradition''}} | | Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=t6H_3uvMNlE|szer=200|poz=left|opis=''Palov culture and tradition''}} | ||
Linia 75: | Linia 75: | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-neapolitan-pizzaiuolo-00722 Pizza]''' neapolitańska || Włochy || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=F4LpLfF5U34|szer=200|poz=left|opis=''Art of Neapolitan Pizzaiuolo''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-neapolitan-pizzaiuolo-00722 Pizza]''' neapolitańska || Włochy || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=F4LpLfF5U34|szer=200|poz=left|opis=''Art of Neapolitan Pizzaiuolo''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gastronomic-meal-of-the-french-00437 Posiłek gastronomiczny]''' Francuzów | + | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gastronomic-meal-of-the-french-00437 Posiłek gastronomiczny]''' Francuzów – francuski zwyczaj wspólnego celebrowania dobrego jedzenia i picia podczas specjalnych okazji || Francja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=6nKBBb72J4k|szer=200|poz=left|opis=''The gastronomic meal of the French''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/pyongyang-raengmyon-custom-01695 Raengmyon]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/pyongyang-raengmyon-custom-01695 Raengmyon]''''' – pochodzący z Pjongjangu chłodnik z makaronu gryczanego zalanego zimnym wywarem mięsnym z dodatkiem mięsa, warzyw i jajek || Korea Północna || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UqTB2TQQ|szer=200|poz=left|opis=''Pyongyang Raengmyon custom''}} |
|- | |- | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-of-the-light-rum-masters-01724 Rum jasny]''' kubański || Kuba || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=qQNlxnQYFDI|szer=200|poz=left|opis=''Knowledge of the light rum masters''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-of-the-light-rum-masters-01724 Rum jasny]''' kubański || Kuba || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=qQNlxnQYFDI|szer=200|poz=left|opis=''Knowledge of the light rum masters''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' – dzień świętego patrona danej rodziny (rodzaj kolektywnych imienin) obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz || Serbia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=m_h1DVoMi3I|szer=200|poz=left|opis=''Slava, celebration of family saint patron's day''}} |
|- | |- | ||
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/social-practices-and-knowledge-related-to-the-preparation-and-use-of-the-traditional-plum-spirit-ljivovica-01882 Śliwowica]''' serbska || Serbia || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jsWNSh-IfQ8|szer=200|poz=left|opis=''Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica''}} | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/social-practices-and-knowledge-related-to-the-preparation-and-use-of-the-traditional-plum-spirit-ljivovica-01882 Śliwowica]''' serbska || Serbia || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jsWNSh-IfQ8|szer=200|poz=left|opis=''Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica''}} | ||
|- | |- | ||
− | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/dragon-boat-festival-00225 Święto Smoczych Łodzi]''' obchodzone w Chinach na pamiątkę tego, jak poeta Qū Yuán (czyt.: ''ćchu jłen''; IV/III w.p.n.e.), niczym Wanda Krakówna, w obliczu obcej inwazji utopił się w rzece. W ramach obchodów spożywa się ''zongzi'' (czyt.: ''cąkcy''), czyli czworościenne knedle z kleistego ryżu z mięsnym lub słodkim nadzieniem, które gotuje się zawinięte w liście bambusa, oraz pije się ''xiónghuáng jiǔ'' (czyt.: ''siąchłan ciuł''), czyli wino ryżowe lub jaglane z dodatkiem sproszkowanego realgaru (czerwonego minerału złożonego głównie z siarczku arsenu). || Chiny || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=T1WQ90F4HlI|szer=200|poz=left|opis=''The Dragon Boat festival''}} | + | | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/dragon-boat-festival-00225 Święto Smoczych Łodzi]''' obchodzone w Chinach na pamiątkę tego, jak poeta Qū Yuán (czyt.: ''ćchu jłen''; IV/III w.p.n.e.), niczym Wanda Krakówna, w obliczu obcej inwazji utopił się w rzece. W ramach obchodów spożywa się ''zongzi'' (czyt.: ''cąkcy''), czyli czworościenne knedle z kleistego ryżu z mięsnym lub słodkim nadzieniem, które gotuje się zawinięte w liście bambusa, oraz pije się ''xiónghuáng jiǔ'' (czyt.: ''siąchłan ciuł''), czyli wino ryżowe lub jaglane z dodatkiem sproszkowanego realgaru (czerwonego minerału złożonego głównie z siarczku arsenu). || Chiny || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=T1WQ90F4HlI|szer=200|poz=left|opis=''The Dragon Boat festival''}} |
|- | |- | ||
− | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' | + | | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' – tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku || Japonia || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xtnwt-Jq93E|szer=200|poz=left|opis=''Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese''}} |
|} | |} |
Wersja z 15:44, 4 gru 2022
Spośród zwyczajów wpisanych przez Unesco na listę Światowego Dziedzictwa Niematerialnego wybrałem te, które uważam za mające charakter kulinarny. Są to wpisy dotyczące konkretnych potraw lub napojów, rytualnych posiłków, bądź całych tradycji kulinarnych czy dietetycznych. Nie uwzględniłem natomiast wpisów dotyczących tradycyjnych metod produkcji surowców spożywczych (rolniczych, zbierackich, pasterskich, łowieckich, rybackich, pszczelarskich itd.).
Tradycja | Kraje zgłaszające | Rok zgłoszenia | Filmik (po ang. lub franc.) |
---|---|---|---|
Bagietka (zobacz też: Czy poolish wymyślili Polacy?) |
Francja | 2022 | |
Barszcz ukraiński | Ukraina | 2022 | |
Ceebu jën (czyt.: ciebu dzien) – senegalska potrawa z ryżu, ryby i warzyw (zobacz też: Ani z papryki, ani ze Szczecina) |
Senegal | 2021 | |
Dieta śródziemnomorska | Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy | 2013 | |
Dolma – gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa | Azerbejdżan | 2017 | |
Ftira – maltański płaski chleb na zakwasie | Malta | 2020 | |
Harissa – pasta z ostrych papryczek wyrabiana w krajach Magrebu | Tunezja | 2022 | |
Herbata po turecku i po chińsku (zobacz też: Kawa czy herbata?) |
Azerbejdżan, Turcja | 2022 | |
Chiny | 2022 | ||
Jalda – uroczysta kolacja spożywana w krajach dawnej Persji w noc przesilenia zimowego, w której szczególną rolę odgrywają czerwone owoce (granaty, arbuzy, winogrona, głożyna) | Afganistan, Iran | 2022 | |
Kawa po turecku i po arabsku (zobacz też: Kawa czy herbata?) |
Turcja | 2013 | |
Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie | 2015 | ||
Keşkek – potrawa z kaszy pszennej lub jęczmiennej z gotowanym mięsem przyrządzana uroczyście przy dźwiękach muzyki na specjalne okazje | Turcja | 2011 | |
Kimjang – koreańska sztuka wyrobu kimchi, czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza | Korea Południowa | 2013 | |
Korea Północna | 2015 | ||
Krakelingen – okrągłe precelki, pod koniec karnawału rozrzucane ze wzgórza mieszkańcom flandryjskiego miasteczka Geraardsbergen przez członków władz miejskich, którzy wcześniej wypijają po pucharze wina razem z pływającą w nim żywą płotką (zobacz też: Bajgle, precle, obwarzanki) |
Belgia | 2010 | |
Kuchnia meksykańska | Meksyk | 2010 | |
Kumys (po kazachsku) lub ajrag (po mongolsku) – napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji | Kazachstan | 2018 | |
Mongolia | 2019 | ||
Kuskus – drobna kasza z pszenicy twardej wyrabiana w krajach Magrebu | Algieria, Maroko, Mauretania, Tunezja | 2020 | |
Kwewri – gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach | Gruzja | 2013 | |
Lawasz, zwany też katyrmą lub jufką – płaski przaśny chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji | Armenia | 2014 | |
Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Turcja | 2016 | ||
Mała gastronomia Singapuru | Singapur | 2020 | |
Mansaf – jordańska potrawa z jagnięciny lub koźlęciny gotowanej w sosie z owczego lub koziego jogurtu, podawana z kaszą bulgur lub z ryżem oraz z przaśnym chlebem o grubości naleśnika | Jordania | 2022 | |
Mesir macunu – cukierki z masy krówkowej zmieszanej z 41 rodzajami ziół i przypraw, które w okolicach równonocy wiosennej rozrzuca się z dachów i minaretów Meczetu Sułtana w Magnezji na wybrzeżu egejskim Turcji, na pamiątkę legendy o tym, jak taka pasta uleczyła matkę Sulejmana Wspaniałego | Turcja | 2012 | |
Nouruz – perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku | Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan | 2016 | |
Nsima – wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej | Malawi | 2017 | |
Oku-noto no Aenokoto – obrzęd odprawiany dwa razy w roku przez rolników z półwyspu Noto w Japonii, polegający na zaproszeniu ducha pola ryżowego do swojego domu na ofiarną ucztę złożoną m.in. z z ryżu, fasoli i ryby | Japonia | 2009 | |
Oshitushi shomagongo – święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane omagongo | Namibia | 2015 | |
Pierniki północnochorwackie | Chorwacja | 2010 | |
Pilaw, zwany też palawem (po tadżycku) lub palowem (po uzbecku) – potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej | Tadżykistan | 2016 | |
Uzbekistan | 2016 | ||
Piwo belgijskie | Belgia | 2016 | |
Pizza neapolitańska | Włochy | 2017 | |
Posiłek gastronomiczny Francuzów – francuski zwyczaj wspólnego celebrowania dobrego jedzenia i picia podczas specjalnych okazji | Francja | 2010 | |
Raengmyon – pochodzący z Pjongjangu chłodnik z makaronu gryczanego zalanego zimnym wywarem mięsnym z dodatkiem mięsa, warzyw i jajek | Korea Północna | 2022 | |
Rum jasny kubański | Kuba | 2022 | |
Slava – dzień świętego patrona danej rodziny (rodzaj kolektywnych imienin) obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz | Serbia | 2014 | |
Śliwowica serbska | Serbia | 2022 | |
Święto Smoczych Łodzi obchodzone w Chinach na pamiątkę tego, jak poeta Qū Yuán (czyt.: ćchu jłen; IV/III w.p.n.e.), niczym Wanda Krakówna, w obliczu obcej inwazji utopił się w rzece. W ramach obchodów spożywa się zongzi (czyt.: cąkcy), czyli czworościenne knedle z kleistego ryżu z mięsnym lub słodkim nadzieniem, które gotuje się zawinięte w liście bambusa, oraz pije się xiónghuáng jiǔ (czyt.: siąchłan ciuł), czyli wino ryżowe lub jaglane z dodatkiem sproszkowanego realgaru (czerwonego minerału złożonego głównie z siarczku arsenu). | Chiny | 2009 | |
Washoku – tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku | Japonia | 2013 |