Zmiany

Kiedy Bona Sforza rodzi urodziła się w 1494 r., Hiszpanie zdążyli już rozpocząć podbój odkrytej dwa lata wcześniej Ameryki. Z czasem sprowadzą stamtąd nieznane wcześniej produkty żywnościowe: fasolę, kukurydzę, indyki, kakao, paprykę, wanilię, ananasy, awokado, dynie, ziemniaki, pomidory, słoneczniki czy orzeszki ziemne. Ale nie tak szybko; jak na razie, jedyne, co udało się sprowadzić z Ameryki, to syfilis.

Europa była tymczasem jest areną rywalizacji trzech potężnych dynastii. Jedną z nich są byli Habsburgowie, którzy zasiadają zasiadali na elekcyjnym tronie Świętego Cesarstwa Rzymskiego, zaś dziedzicznie panują panowali w Austrii i Niderlandach. Na wschodzie Habsburgowie ścigają ścigali się o wpływy z Jagiellonami, władającymi rozległym obszarem między Bałtykiem, Morzem Czarnym i Adriatykiem. Ta rywalizacja będzie przebiegać raczej pokojowo i toczyć się głównie w formie dyplomacji matrymonialnej.<ref>{{Cyt

}}</ref> Natomiast na zachodzie ich przeciwnikiem są byli francuscy Walezjuszowie, spoglądający łakomym okiem na malutkie i słabe, ale za to bajecznie bogate państewka w północnych Włoszech, które nominalnie (tak jak państewka niemieckie) należą należały do cesarstwa.

Jednym z najbogatszych jest było Księstwo Mediolanu, którym już od wieku trzęsie trząsł wywodzący się od najemnych żołnierzy ród Sforzów. Kiedy Bona przychodzi przyszła na świat, księciem mediolańskim jest był akurat jej ojciec Gian Galeazzo Sforza, choć faktyczną władzę sprawuje sprawował jego stryj Ludovico Sforza. Matka Bony Isabella d'Aragona ostro rywalizuje rywalizowała z żoną Ludovica, Beatrice d'Este, o to, której dzieci odziedziczą władzę w Mediolanie. Jako że Isabella ma miała poparcie swego ojca, króla Neapolu, to Ludovico i Beatrice sprzymierzają sprzymierzyli się z królem Francji, który sam ma miał pretensje do neapolitańskiego tronu. Bona ma miała siedem miesięcy, kiedy wojska francuskie wkraczają wkroczyły do Włoch, rozpoczynając serię tzw. Wojen Włoskich, które Walezjuszowie będą toczyć głównie na terenie nieustannie zmieniających sojusze włoskich państewek i które skończą się dopiero dwa lata po śmierci Bony.

Isabella tymczasem musi musiała uciekać do Królestwa Mediolanu i to tam właśnie Bona wychowuje wychowywała się i dorastadorastała. Dzięku rozległym koligacjom Isabella i jej córka nadal mają miały potężnych sojuszników. Szwagrem Isabelli jest był sam cesarz Maksymilian&nbsp;I Habsburg, który osobiście kojarzy skojarzył małżeństwo Bony z polskim królem Zygmuntem&nbsp;I. Zygmunt jest był ponad dwa razy od Bony starszy, ale Zygmuntem Starym zaczną go nazywać dopiero dużo później. Ślub ma miał miejsce 6 grudnia 1517 r. w Neapolu, gdzie pana nie tak już młodego reprezentujereprezentował, jak to zwykle bywabywało, pełnomocnik.

Zachowa Zachował się jadłospis uczty weselnej, który może dać nam pewne wyobrażenie na temat kuchni, do której Bona może mogła być przyzwyczajona. Kosmopolityczne ''menu'' odzwierciedla neapolitańskie i hiszpańskie koligacje Bony, ale estetyka biesiady (obfitość wielobarwnych ciast i galaret oraz słodko-kwasnych sosów na bazie octu i cukru) jest jeszcze zdecydowanie bardziej średniowieczna niż nowożytna.

Dopiero na wiosnę następnego roku Bona przyjeżdża przybyła do Krakowa, aby zamieszkać na zamku wawelskim, którego wieloletnia przebudowa w modnym stylu renesansowym, prowadzona przez specjalnie sprowadzonych z Włoch architektów i rzemieślników, właśnie dobiega dobiegała końca.

Królewscy posłowie jeszcze z Neapolu donosili Zygmuntowi, że jego nowa żona odznacza odznaczała się nie tylko urodą, wdziękiem i umiejętnością tańca, ale też wykształceniem i elokwencją, tak iż ,,w rozmowie, nauka i wymowa nie taka[była], jak jej płci właściwa, ale prawdziwie zadziwiająca" oraz że ,,nic nie wyrzekła, co by nie miało jakiejś wytworności bądź w przenośniach, bądź też w najozdobniejszym wysłowieniu się."<ref>{{Cyt

}}</ref> W Krakowie, ku niemałemu przerażeniu polskiej szlachty, a pewnie i samego króla, okazuje okazało się, że piękna i wydekoltowana Bona ma miała także głowę do polityki i smykałkę do interesów. Małżonka władcy, która nie poprzestaje poprzestawała na rodzeniu następców, ale miesza mieszała się też do spraw państwowych, budzi budziła w konserwatywnej Polsce znacznie większe zdumienie niż we Włoszech, gdzie uczono ją, iż urodziła się, by władać mężczyznami. Bonie udaje udało się nawet doprowadzić do tego, by w monarchii elekcyjnej, jaką przecież jest Polska, jej jedynego syna Zygmunta Augusta wybrano i koronowano na króla w wieku dziewięciu lat, jeszcze za życia ojca.

Z czasem przyczyni się to do powstania czarnej legendy Bony, wedle której królowa jawi jawiła się ,,dobrą" tylko z imienia, w istocie zaś jest była chorobliwie ambitna, zachłanna, skłonna do makiawelicznych machinacji, malwersacji finansowych oraz -- jak na renesansową Włoszkę przystało -- do trucicielstwa. Pomawia Pomawiało się ją o otrucie swych dwóch pierwszych synowych (Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny) oraz dwóch ostatnich piastowskich książąt mazowieckich (Stanisława i Jana III). Na prędko anektowanym przez Polskę Mazowszu skłócona z synem Bona sama zresztą zamieszkuje zamieszkała na osiem lat, po czym w końcu wraca wróciła do Włoch. Tam polska królowa wdowa sama zostanie została otruta -- prawdopodobnie na zlecenie króla hiszpańskiego Filipa II Habsburga, który jest był jej winny zbyt dużo pieniędzy, by mógł ją zostawić przy życiu.

No dobrze, a jak to było z tymi warzywami? Zaraz do tego dojdziemy, ale najpierw przyjrzyjmy się innej słynnej królowej rodem z Włoch, której życie potoczyło się torem dość podobnym do Bonypodobnym.