Otwórz menu główne

Zmiany

Co się święci?

Dodane 14 bajtów, 17:33, 7 kwi 2023
brak opisu edycji
{{Video|url=https://vimeo.com/202227066|szer=400|poz=right|opis=Siedem potraw sederowych<br>{{small|Animowała Nina Paley}}}}
''Maca'', czyli przaśny (niekwaszony) chleb, jest na pamiątkę tego, że Żydzi uciekali z&nbsp;Egiptu w&nbsp;pośpiechu i&nbsp;nie mieli czasu czekać, aż ciasto na chleb wyrośnie. ''Zeroa'', czyli goleń jagnięca, to pamiątka po baranku, którego krwią Żydzi malowali odrzwia i&nbsp;progi swoich domów jako znak rozpoznawczy tuż przed ucieczką, a&nbsp;także ofiar składanych później w&nbsp;świątyni jerozolimskiej; dziś często zastępowana kurzym udkiemskrzydełkiem. Innym symbolem dawnych ofiar świątynnych jest ''bejca'', czyli jajko ugotowane na twardo i&nbsp;dodatkowo podpieczone. Dwa rodzaje gorzkich ziół – ''maror'' i&nbsp;''chazeret'' – symbolizują gorycz niewoli egipskiej. U&nbsp;Żydów aszkenazyjskich (z&nbsp;północnej Europy) ''chazeret'' to zwykle sałata rzymska, a&nbsp;''maror'' to tarty chrzan (często zabarwiany sokiem z&nbsp;buraków na kształt polskiej ćwikły z&nbsp;chrzanem) – mimo że chrzan nie jest ani gorzkim, ani ziołem. Z&nbsp;kolei ''charoset'' to słodka pasta z&nbsp;jabłek, orzechów włoskich i&nbsp;miodu, mająca symbolizować zaprawę murarską, gdyż według Biblii żydowscy niewolnicy w&nbsp;Egipcie zatrudnieni byli głównie przy pracach budowlanych. Siódma potrawa to ''karpas'' czyli jakieś zielone warzywo (np. natka pietruszki), które przed zjedzeniem macza się w&nbsp;słonej wodzie, będącej symbolem łez wylewanych przez Żydów w&nbsp;niewoli. A&nbsp;do tego wszystkiego obowiązkowo pije się wino.
Ten zestaw potraw sederowych ukształtował się dopiero w&nbsp;średniowieczu, ale już w&nbsp;czasach Jezusa wieczerza paschalna obejmowała niewątpliwie więcej artykułów niż tylko chleb i&nbsp;wino, na których skupiają się ewangelie. Zresztą właściwie nie ma dla nas znaczenia, co Jezus naprawdę jadł podczas swojej ostatniej kolacji przed śmiercią; ważne, co na ''seder'' jadali Żydzi w&nbsp;czasach, kiedy u&nbsp;chrześcijan rodził się zwyczaj święcenia pokarmów na Wielkanoc. A&nbsp;było to właśnie we wczesnym średniowieczu; księża mieli wtedy tendencję do wzorowania chrześcijańskiej liturgii na obrzędach starotestamentowych.<ref>{{Cyt
}}</ref> I&nbsp;jak dobrze się przyjrzeć, to można zauważyć dość wyraźne paralele między porządkiem wieczerzy sederowej a&nbsp;składem wielkanocnego koszyka.
Święcone ma zatem swój odpowiednik macy, z&nbsp;tym że przaśnik zastępuje się kwaśnikiem, czyli chlebem na zakwasie. Drożdżową babkę też można podciągnąć pod tę kategorię. Goleń jagnięcą Żydzi zastępują kurzym udkiemskrzydełkiem, a&nbsp;katolicy – szynką lub wieprzową kiełbasą. A&nbsp;także figurką baranka, żeby nie zapomnieć, że chodzi jednak o&nbsp;Baranka Bożego, a&nbsp;nie o&nbsp;Bożą Świnkę. Zamiast jajka pieczonego mamy w&nbsp;koszyku jajka barwione. Także „gorzkie zioła” uwzględnia się w&nbsp;święconce – pod postacią chrzanu oraz pieprzu. Rzeżuchę, na której zwykle ustawia się baranka można podciągnąć pod ''karpas'', czyli zielone warzywo, a&nbsp;cukier czy nawet czekoladę można uznać za odpowiednik słodkiego ''charosetu''. Słona woda zostaje zdekonstruowana na sól i&nbsp;wodę. A&nbsp;co z&nbsp;winem? To już księża zarezerwowali dla siebie jako wino eucharystyczne, surowo tępiąc umieszczanie alkoholu w&nbsp;koszykach do święcenia.
== „Niebieską tłustością napełnieni” ==