10 376
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
одному Одному – бублик, другому – дырка от бублика.
=== Obwarzanek vs simit ===
* === Bajgle ==={{ Cytat| Paryż ma swoje bagietki, a Dublin – swój chleb sodowy. San Francisco słynie z chleba na zakwasie, zaś Nowy Orlean wita każdy poranek swoimi beignets [miejscowym odpowiednikiem faworków]. Filadelfia nie byłaby sobą bez pulchnych precli, a Bonn – bez pumpernikla. Ale bodaj żadnego miasta w dziejach świata nie utożsamia się z wyrobem piekarniczym tak mocno jak Nowy Jork z bajglem.| oryg = Paris has its baguettes and Dublin its soda bread. San Francisco trades heavily in sourdough, while New Orleans greets each morning with beignets. It wouldn't be Philadelphia without soft pretzels and it couldn't be Bonn without pumpernickel. But no city, perhaps in the history of the world, is so closely identified with a breadstuff as New York is with the bagel.| źródło = {{Cyt | tytuł = The New York Times | nazwisko r = Levine | imię r = Ed | rozdział = Was Life Better When Bagels Were Smaller? | adres rozdziału = https://eur-lexwww.europanytimes.eucom/2003/legal-content12/PL31/TXTdining/?uriwas-life-better-when-bagels-were-smaller.html | data =CELEX31 grudnia 2003 }}, tłum. własne }} [[File:52010XC0216Narodziny Maryi.jpg|thumb|upright|Posiłek regeneracyjny dla Żydówki, która właśnie urodziła dziecko (01w tym wypadku – dla św. Anny, która właśnie powiła Najśw. Maryję Pannę) EUR-Lex: Obwarzanek – fragment ołtarza Veita Stoßa z bazyliki mariackiej w Krakowie. Czy w tej misce są bajgle, czy jakieś inne bułki?]]W jaki sposób krakowskiwynalazek stał się nowojorską specjalnością? Bo że bajgiel wynaleziono w Krakowie, raczej nie ma wątpliwości. Najstarsza znana wzmianka o bajglach pochodzi z przepisów antyzbytkowych wydanych w 1610 r. przez krakowską (czy, właściwie, kazimierską) gminę żydowską. Ustawy antyzbytkowe miały zapewnić, by członkowie gminy nie wydawali zbyt dużo (stąd nazwa) na dobra luksusowe, co mogłoby niepotrzebnie prowokować ich chrześcijańskich sąsiadów. Co prawda, są rozbieżności w sprawie interpretacji przepisu dotyczącego bajgli; jedni uważają, że przepis ten zezwalał na kupowanie bajgli tylko tym Żydówkom, które właśnie urodziły dziecko (jako posiłek regeneracyjny?), a inni, że takie smakołyki jak bajgle wolno było spożywać podczas uroczystości z okazji obrzezania nowo narodzonego chłopca.<ref>Balinska, ''op. cit.'', s. 44–46</ref> W każdym razie bajgiel, podobnie jak obwarzanek, był luksusem. Z legendą, o tym jak bajgiel wynaleziono ku czci zwycięstwa króla Jana III pod Wiedniem, [[Co nam dała bitwa pod Wiedniem?|już się rozprawiliśmy przy innej okazji]]. Przypomnę więc tylko, że Sobieski rzeczywiście zasłużył się w pamięci żydowskich piekarzy z Krakowa w ten sposób, że jako pierwszy król od końca XV w. odmówił potwierdzenia przywileju, który dawał cechowi piekarzy krakowskich monopol na produkcję pieczywa z mąki pszennej.<ref>Balinska, ''op. cit.'', s. 35</ref> A to znaczy, że Żydzi mogli wreszcie legalnie wypiekać bajgle i sprzedawać je na terenie miasta. Czym właściwie różniły się bajgle od obwarzanków? Wydaje się, że wtedy jeszcze niczym, poza tym że jedna nazwa pochodziła z języka polskiego, a druga – z jidysz. Dopiero później z jednego produktu wyewoluowały dwa różne wypieki – chrześcijańsk
| inni = red. William Woys Weaver| rok = 19992008| tytuł = Food and Drink in Medieval PolandThe Bagel: Rediscovering The Surprising History of a Cuisine of the PastModest Bread| miejsce = PhiladelphiaNew Haven and London| wydawca = Yale University of Pennsylvania Press}}* [httphttps://grandturkishbazaarread.blogspotamazon.com/2017/04/what-is-simit-turkeys-most-popular.html Simit?asin=B003VS0CEC]* [https://books.google.depl/books?id=YHvfetM9gcUChCegCgAAQBAJ&lpg=PA353&pg=PA229 Ka'ak]* [httpsPA353 Lox; in://photos.google.com/photo/AF1QipOlKlsqtlVtP8kls_AWgCNyw2Je4wqqnC4LuuUg Obwarzanki i precle]* [httpsSavoring Gotham://photos.google.com/photo/AF1QipNb_Gp-hwp9AQZck0BVdjHdRlFty1-anuFGdepM "Precle krakowskie" w KrakowieA Food Lover's Companion to New York City] * Bubliki, baranki, suszki
== Notatki ==
* Składniki
** mąka pszenna
*** zawartość glutenu: wysoka w wypiekach miękkich, niska -- w twardych
*** produkt postny, ale luksusowy
*** ustawy antyzbytkowe
* Formowanie
** pierścienie
** wieńce
** węzły
* Obwarzanie
** w wodzie z miodem
** w ługu
* Posypki i wypiek
----
* Rzym, IV w.n.e. (''bucellatum'')
* Jerozolima, VI w. (''ka'ak'')
* Alzacja, XII w. (precle)
* Puglia, XIV w. (''taralli'')
* Ferrara, XVI w. (''ciambelle'')
* Stambuł, XVI w. (''simit'')
* Kraków, XVI w. (obwarzanek, bajgiel)
* Odessa, XX w. (''bubliki, baranki, suszki'')
* Nowy Jork, XX w. (''bagel'')
{| class="wikitable sortable"
! Nazwa
! Pochodzenie
! Spulchniacz
! Kształt
! Moczenie / obwarzanie
! Posypki
|-
|Bucellatum [http://pass-the-garum.blogspot.com/2014/10/bucellatum-roman-army-hardtack.html]
|Rzym, IV
|brak
|dysk lub pierścień
|nie
|brak
|-
|Ka'ak [https://books.google.de/books?id=YHvfetM9gcUC&pg=PA229]
|Bliski Wschód
|sfermentowana ciecierzyca
|pierścień
|
|sezam
|-
|Precel
|górne Niemcy, XII
|drożdże
|węzeł
|moczone w ługu
|sól, sezam, mak, słonecznik, kminek
|-
|Tarallo [https://www.mangiabenepasta.com/taralli_bread_rings.html]
|pd Włochy, XIV
|brak
|pierścień
|we wrzątku
|cukier, sól, sezam, mak, oregano
|-
|Scaldatello
|Włochy
|brak
|pierścień
|we wrzątku
|
|-
|Ciambello
|pn Włochy, XVI
|drożdże
|pierścień
|we wrzątku
|anyżek
|-
|Braciatello, brazzatello
|pn Włochy, XVI
|drożdże
|pierścień
|we wrzątku
|
|-
|Simit
|Turcja, XVI
|drożdże
|wieniec
|moczone w wodzie z melasą
|sezam
|-
|Krakeling [https://www.thespruceeats.com/krakelingen-recipe-sweet-dutch-pretzels-1128530]
|Holandia
|drożdże
|węzeł
|nie
|cukier, cynamon
|-
|Obwarzanek
|Kraków, XVI
|drożdże
|wieniec
|we wrzątku z miodem
|sól, sezam, mak, czarnuszka
|-
|Suszka
|Rosja
|brak
|pierścień
|we wrzątku z cukrem
|mak
|-
|Bajgiel
|Kraków, XVII
|drożdże
|pierścień
|we wrzątku z miodem
|
|-
|Baranka
|Rosja, XVII
|drożdże
|pierścień
|we wrzątku
|sezam, mak
|-
|Bublik
|Rosja, XVIII
|drożdże
|pierścień
|we wrzątku
|sezam, mak
|}
<gallery>
File:Bublik baranka sushka.png|Bublik, baranka i suszka
</gallery>
=== Bajgle ===
brak opisu edycji
}}, tłum. własne
| oryg = <poem>Обещали и делим поровну:
Это и есть демократическая республика.</poem>
}}
* {{ Cyt
| nazwisko = DembińskaBalinska
| imię = Maria
<gallery>
File:Obwarzanki nad Wisłą 1929Artur Szyk, Żydowski piekarz.jpg|Chłopiec sprzedający obwarzanki na plaży naprzeciw Wawelu w 1929 r.File:Obwarzanki przed wypieczeniem.jpg|Obwarzanki przed wypieczeniemArtur Szyk, ''Statut kaliski''
</gallery>
{{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Jwf1Bl_RoiU|poz=right|szer=150|opis=''Bubliczki'' w wykonaniu Władimira Minkina}}
נו, קױפֿט בײַ מיר…</p></poem>
}}
== Notatki ==
* [https://books.google.pl/books?id=-HStec87HdcC&lpg=PT96&&pg=PT96 Breads, Ring-Shaped; in: The Oxford Companion to Italian Food]
* [http://www.artnet.com/artists/cristoforo-munari/natura-morta-con-ciambelle-e-anguria-e-sopra-un-cxWTAJ1CFe90HxAvDwjUyQ2 Natura morta con ciambelle...]
* [http://www.firenzerestaura1972.beniculturali.it/index.php?it/23/le-opere/182/madonna-della-pappa Madonna della pappa]
* {{ Cyt
| nazwisko = BalinskaDembińska
| imię = Maria
| inni = red. William Woys Weaver| rok = 20081999| tytuł = The BagelFood and Drink in Medieval Poland: The Surprising History Rediscovering a Cuisine of a Modest Breadthe Past| miejsce = New Haven and LondonPhiladelphia| wydawca = Yale University of Pennsylvania Press}} * [httpshttp://readgrandturkishbazaar.amazonblogspot.com/?asin=B003VS0CEC2017/04/what-is-simit-turkeys-most-popular.html Simit]* [https://books.google.plde/books?id=hCegCgAAQBAJ&lpg=PA353YHvfetM9gcUC&pg=PA353 Lox; in: Savoring Gotham: A Food LoverPA229 Ka's Companion to New York Cityak] <gallery>File* [https:Narodziny Maryi//photos.google.jpg|Narodziny Maryi, fragment ołtarza Veita Stoßa z bazyliki mariackiej w Krakowiecom/photo/AF1QipOlKlsqtlVtP8kls_AWgCNyw2Je4wqqnC4LuuUg Obwarzanki i precle]File* [https:Artur Szyk, Żydowski piekarz//photos.google.jpg|Artur Szyk, ''Statut kaliski''<com/photo/gallery>AF1QipNb_Gp-hwp9AQZck0BVdjHdRlFty1-anuFGdepM "Precle krakowskie" w Krakowie]
== Przepis ==
