Zmiany

,,Kto prosił ruskie? Nikt, same przyszli." -- Taki dowcip opowiadano w Polsce Ludowej, wykorzystując skojarzenie pomiędzy nazwą jednego z najbardziej popularnych rodzajów pierogów a obraźliwym określeniem Rosjan czy w ogóle obywateli Związku Radzieckiego. Rok temu, kiedy Władimir Putin, marzący o odbudowie radzieckiego imperium, dokonał nagłej eskalacji toczącej się już od ośmiu lat rosyjskiej agresji na Ukrainę, sympatyzujący z Ukraińcami Polacy nagle sobie o tamtym skojarzeniu przypomnieli. Praktycznie z dnia na dzień ,,pierogi ruskie" zniknęły z restauracji, barów mlecznych i sklepów garmażeryjnych, a na ich miejsce pojawiły się ,,pierogi ukraińskie", ,,galicyjskie", ,,zza wschodniej miedzy", czy po prostu ,,pierogi z serem i ziemniakami". Podobny los spotkał zresztą ,,musztardę rosyjską", którą nagle przechrzczono na ,,musztardę ostrą" lub ,,bardzo ostrą".

Zmienianie nazw produktów spożywczych pod wpływem sympatii czy antypatii pomiędzy narodami nie jest niczym nowym. Amerykanie celują w tym od dawna: podczas pierwszej wojny światowej, na złość Niemcom, przemianowali hamburgery (czyli ,,kanapki hamburskie") na ,,kanapki wolności" ('',,liberty sandwiches"''), a w odwecie za brak poparcia Francji dla amerykańskiej agresji na Irak w 2003 r., zmienili nazwę frytek z ,,frytek francuskich" ('',,French fries"'') na ,,frytki wolności" ('',,freedom fries"''). Zmiany te okazały się nietrwałe i w obu przypadkach po kilku latach powrócono do tradycyjnych określeń. Czy tak samo będzie z ,,pierogami ukraińskimi" i ,,musztardą bardzo ostrą" w Polsce? Czas pokaże. Tymczasem chciałbym zwrócić uwagę na jedną różnicę: o ile w nazwie pikantnej musztardy było słowo ,,rosyjska", nie pozostawiające wątpliwości, receptura na nią pochodzi z Rosji, to przymiotnik ,,ruskie" w nazwie pierogów jest mniej jednoznaczny -- bo pochodzi przecież nie od ,,Rosji", ale od ,,Rusi".  A co to właściwie jest lub była owa Ruś? I co ona ma wspólnego z tymi pierogami, które są tak pyszne, choć zrobione z tak niewymyślnych składników jak ziemniaki, twaróg i cebula?