10 376
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
brak opisu edycji
Spośród zwyczajów wpisanych przez Unesco na listy [https://ich.unesco.org/en/lists Światowego Dziedzictwa Niematerialnego] wybrałem te, które uważam za mające charakter kulinarny. Są to wpisy dotyczące konkretnych potraw lub napojów, rytualnych posiłków, bądź całych tradycji kulinarnych czy dietetycznych. Nie uwzględniłem natomiast wpisów dotyczących tradycyjnych metod produkcji surowców spożywczych (rolniczych, zbierackich, pasterskich, łowieckich, rybackich, pszczelarskich itd.). Tabelka będzie aktualizowana wraz z nowymi wpisami na listę Unesco.
Prawo zgłaszania swoich zwyczajów na listę mają tylko te państwa, które przyjęły konwencję w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wśród sygnatariuszy nie ma m.in. Afryki Południowej, Australii, Izraela, Kanady, Rosji, Wielkiej Brytanii ani Stanów Zjednoczonych.
{| class="wikitable sortable"
! Tradycja !! width=130px | Kraje zgłaszające !! Rok wpisania !! Filmik (po ang. lub franc.)
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/al-man-ouche-an-emblematic-culinary-practice-in-lebanon-02000 Al-man’ouché]''''' – płaski przaśny chleb wypiekany w Libanie, pomazany mieszanką oliwy, soli, tymianku, sezamu i sumaku || align=left data-sort-value="Liban" | [[File:LBN.png|border|27px|]] Liban || 2023 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=rgp4VJ3UF-g|szer=200|poz=left|opis=''Al-man’ouché, une pratique culinaire emblématique au Liban''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/artisanal-know-how-and-culture-of-baguette-bread-01883 Bagietka]''' – podłużna bułka z mąki pszennej na zaczynie drożdżowym <br>(zobacz też: [[Czy poolish wymyślili Polacy?]]) || align=left data-sort-value="Francja" | [[File:FRA.png|border|27px|]] Francja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=TH6LPWREG7I|szer=200|poz=left|opis=''Les savoir-faire artisanaux et la culture de la baguette de pain''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/USL/culture-of-ukrainian-borscht-cooking-01852 Barszcz]''' ukraiński.<br>⚠️ Wpisany pilnie na listę dziedzictwa zagrożonego. || align=left data-sort-value="Ukraina" | [[File:UKR.png|border|27px|]] Ukraina || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=A01buIjvLCQ|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Ukrainian borscht cooking''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/practices-and-meanings-associated-with-the-preparation-and-consumption-of-ceviche-an-expression-of-peruvian-traditional-cuisine-01952 Ceviche]''''' – przekąska z surowej ryby marynowanej w soku z owoców cytrusowych z dodatkiem soli, cebuli i ostrej papryczki, podawana w krajach wybrzeża pacyficznego Ameryki Południowej i Środkowej || align=left data-sort-value="Peru" | [[File:PER.png|border|27px|]] Peru || 2023 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NTwwWCTDnr4|szer=200|poz=left|opis=''Practices and meanings associated with the preparation and consumption of ceviche''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceebu-jn-a-culinary-art-of-senegal-01748 Ceebu jën]''''' (czyt.: ''ciebu dzien'') – senegalska potrawa z ryżu, ryby i warzyw<br>(zobacz też: [[Ani z papryki, ani ze Szczecina#Paprykarz|Ani z papryki, ani ze Szczecina]]) || align=left data-sort-value="Senegal" | [[File:SEN.png|border|27px|]] Senegal || 2021 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=QlLxWJcSInw|szer=200|poz=left|opis=''Le ceebu jën, art culinaire du Sénégal''}}
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/il-ftira-culinary-art-and-culture-of-flattened-sourdough-bread-in-malta-01580 Ftira]''''' – maltański płaski chleb na zakwasie || align=left data-sort-value="Malta" | [[File:MLT.png|border|27px|]] Malta || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NfTGYXMO5jo|szer=200|poz=left|opis=''Il-Ftira, culinary art and culture of flattened sourdough bread in Malta''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/harees-dish-know-how-skills-and-practices-01744 Haris]''''' – gotowana i ubijana drewnianym tłuczkiem papka z kaszy pszennej, mięsa i klarowanego masła, podawana w krajach Zatoki Perskiej, zwykle w dużych ilościach podczas pielgrzymek i ramadanu, spożywana palcami w przyklęku na jedno kolano. Nie mylić z harissą. || align=left data-sort-value="Arabia Saud Oman" | [[File:SAU.png|border|27px|]] Arabia Saudyjska, <br> [[File:OMN.png|border|27px|]] Oman, <br> [[File:UAE.png|border|27px|]] Zj. Emiraty Arab. || 2023 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=FvnI4WuudUk|szer=200|poz=left|opis=''Harees dish: know-how, skills and practices''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/harissa-knowledge-skills-and-culinary-and-social-practices-01710 Harissa]''''' – pasta z ostrych papryczek wyrabiana w krajach Magrebu. Nie mylić z harisem. || align=left data-sort-value="Tunezja" | [[File:TUN.png|border|27px|]] Tunezja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=pLsGeSG-BCw|szer=200|poz=left|opis=''La harissa, savoirs, savoir-faire et pratiques culinaires et sociales''}}
|-
| rowspan=2 | '''Herbata''' [https://ich.unesco.org/en/RL/culture-of-ay-tea-a-symbol-of-identity-hospitality-and-social-interaction-01685 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-tea-processing-techniques-and-associated-social-practices-in-china-01884 po chińsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || align=left data-sort-value="Azerbej Turcja" | [[File:AZE.png|border|27px|]] Azerbejdżan, <br>[[File:TUR.png|border|27px|]] Turcja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=we17NAZ93J8|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction''}}
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/krakelingen-and-tonnekensbrand-end-of-winter-bread-and-fire-feast-at-geraardsbergen-00401 Krakelingen]''''' – okrągłe precelki, pod koniec karnawału rozrzucane ze wzgórza mieszkańcom flandryjskiego miasteczka Geraardsbergen przez członków władz miejskich, którzy wcześniej wypijają po pucharze wina razem z pływającą w nim żywą płotką<br>(zobacz też: [[Bajgle, precle, obwarzanki]]) || align=left data-sort-value="Belgia" | [[File:BEL.png|border|27px|]] Belgia || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=e3Jhys1urP0|szer=200|poz=left|opis=''Krakelingen and Tonnekensbrand, end-of-winter bread and fire feast at Geraardsbergen''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-mexican-cuisine-ancestral-ongoing-community-culture-the-michoacan-paradigm-00400 Kuchnia meksykańska]''' wykorzystująca rodzime składniki, jak kukurydza, pomidory, papryki, dynie, awokado, kakao i wanilia, oraz tradycyjne techniki, jak nisztamalizacja (gotowanie kukurydzy w potażu lub w wodzie wapiennej) || align=left data-sort-value="Meksyk" | [[File:MEX.png|border|27px|]] Meksyk || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=VhZ-EKPPQkU|szer=200|poz=left|opis=''Traditional Mexican cuisine''}}
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazasku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) – napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji || align=left data-sort-value="Kazachstan" | [[File:KAZ.png|border|27px|]] Kazachstan || 2018 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kx_-XBQELIs|szer=200|poz=left|opis=''Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders''}}
| style="text-align: left" data-sort-value="Algieria" | [[File:ALG.png|border|27px|]] Algieria, <br>[[File:MAR.png|border|27px|]] Maroko, <br>[[File:MRT.png|border|27px|]] Mauretania, <br>[[File:TUN.png|border|27px|]] Tunezja || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=8q3DFyrljSo|szer=200|poz=left|opis=''Les savoirs, savoir-faire et pratiques liés à la production et à la consommation du couscous''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' – wielkie ceramiczne amfory, które Gruzini napełniają winem i zakopują w ziemi, żeby dojrzewało || align=left data-sort-value="Gruzja" | [[File:GEO.png|border|27px|]] Gruzja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NN5ziogyxP0|szer=200|poz=left|opis=''Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method''}}
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] – płaski przaśny chleb wypiekany w zachodniej i środkowej Azji || align=left data-sort-value="Armenia" | [[File:ARM.png|border|27px|]] Armenia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=1NAzjPSZr4I|szer=200|poz=left|opis=''Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread''}}
| style="text-align: left" data-sort-value="Azerbej" | [[File:AZE.png|border|27px|]] Azerbejdżan, <br>[[File:IRN.png|border|27px|]] Iran, <br>[[File:KAZ.png|border|27px|]] Kazachstan, <br>[[File:KGZ.png|border|27px|]] Kirgistan, <br>[[File:TUR.png|border|27px|]] Turcja || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=bCOVtnQE3sE|szer=200|poz=left|opis=''Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/hawker-culture-in-singapore-community-dining-and-culinary-practices-in-a-multicultural-urban-context-01568 Mała gastronomia]''' Singapuru, łącząca elementy chińskich, malajskich, indyjskich i europejskich tradycji kulinarnych || align=left data-sort-value="Singapur" | [[File:SGP.png|border|27px|]] Singapur || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=KOJLVclAY_4|szer=200|poz=left|opis=''Hawker culture in Singapore''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/al-mansaf-in-jordan-a-festive-banquet-and-its-social-and-cultural-meanings-01849 Mansaf]''''' – jordańska potrawa z jagnięciny lub koźlęciny gotowanej w sosie z owczego lub koziego jogurtu, podawana z kaszą bulgur lub z ryżem oraz z przaśnym chlebem o grubości naleśnika || align=left data-sort-value="Jordania" | [[File:JOR.png|border|27px|]] Jordania || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NyngSj9UT6g|szer=200|poz=left|opis=''Al-Mansaf in Jordan''}}
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' – dzień świętego patrona danej rodziny (rodzaj kolektywnych imienin) obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz || align=left data-sort-value="Serbia" | [[File:SRB.png|border|27px|]] Serbia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=m_h1DVoMi3I|szer=200|poz=left|opis=''Slava, celebration of family saint patron's day''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/joumou-soup-01853 Soupe joumou]''''' (czyt.: ''sup żu-mu'') – zupa z dyni olbrzymiej lub piżmowej (odmiany ''giraumon'') z dodatkiem plantanów (zielonych bananów) i innych warzyw, wołowiny oraz przypraw, spożywana szczególnie w Święto Niepodległości Haiti (1 stycznia) || align=left data-sort-value="Haiti" | [[File:HTI.png|border|27px|]] Haiti || 2021 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=J1ZCLIjf_1c|szer=200|poz=left|opis=''La soupe au giraumon, une ode à la liberté''}}
|-
|data-sort-value="Szzliwowica" | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/social-practices-and-knowledge-related-to-the-preparation-and-use-of-the-traditional-plum-spirit-ljivovica-01882 Śliwowica]''' serbska || align=left data-sort-value="Serbia" | [[File:SRB.png|border|27px|]] Serbia || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jsWNSh-IfQ8|szer=200|poz=left|opis=''Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica''}}
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' – tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku || align=left data-sort-value="Japonia" | [[File:JPN.png|border|27px|]] Japonia || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xtnwt-Jq93E|szer=200|poz=left|opis=''Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/USL/xeedho-02001 Xeedho]''''' – ozdobne naczynie albo kosz wypełniony suszoną wielbłądziną lub wołowiną, w tradycji etnicznych Somalijczyków wręczany przez teściową jako prezent ślubny dla pana młodego.<br>⚠️ Wpisane na listę dziedzictwa zagrożonego. || align=left data-sort-value="Dzzibuti" | [[File:DJI.png|border|27px|]] Dżibuti || 2023 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UkDu0o_fQ5o|szer=200|poz=left|opis=''Le Xeedho''}}
|}
{{Nawigacja}}
[[en:World Culinary Heritage]]
