Zmiany

Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Szkic:Kto prosił ruskie?

Dodane 56 bajtów, 10:54, 30 lis 2023
== Pierogowe jarzmo ==
W XIV w. północno-wschodnie księstwa ruskie na tzw. Zalesiu, zaczęły coraz skuteczniej buntować się przeciwko swoim mongolsko-tatarskim zwierzchnikom. Najskuteczniejsze w tym buncie było Księstwo Moskiewskie, które gdy tylko zrzuciło z siebie mongolsko-tatarskie jarzmo, to zaczęło podbijać sąsiednie księstewka. Wielki książę moskiewski Iwan Groźny (pan. 1533--1584) przyspieszył tę ekspansję we wszystkich kierunkach, a równocześnie dorobił do tej ekspansji odpowiednią ideologię. Po pierwsze, po tym jak Turcy osmańscy zdobyli Konstantynopol, Moskwa miała być ,,trzecim Rzymem": następcą cywilizacji rzymskiej, a jeszcze bardziej -- greckiej. Tak jak katolicy używali zlatynizowanych wersji ,,Rusi" ('',,Russia", ,,Ruthenia"''), tak prawosławni urzędnicy zhellenizowali ją na '',,Ρωσσία"'' ('',,Rhōssía"''), a stąd już była krótka droga do nowej moskiewskiej nazwy Rusi: '',,Россия"'' ('',,Rossija"''). Po drugie, władcy Moskwy pragnęli zjednoczyć w swoich rękach wszystkie możliwe Rusie, więc tytułowali się ,,carami wszech Rusi". Oczywiście -- zgodnie z zasadą, którą do tej pory kieruje się Putin -- Rusią, czy też Rosją, było wszystko, co Moskalom udało się podbić -- tak że w XIX w. rozciągała się już od Krymu po Alaskę.
Jeden z doradców Iwana Groźnego, protopop Sylwester, napisał poradnik gospodarsko-moralizatorski pt. ''Domostroj''. W książce tej pojawiają się najstarsze wzmianki o pierogach -- a właściwie o ,,pirogach". Z tym że zupełnie nie przypominały tego, co dziś w Polsce nazywamy pierogami: ''pirog'' to był duży czworokątny bochen pieczonego ciasta z nadzieniem mięsnym, warzywnym albo słodkim. Jeśli szukać analogii w kuchni włoskiej, to bardziej ''calzone'' niż ''ravioli''.
}}
Zapewne takich właśnie ''pirogów'' kosztował pochodzący ze Słowenii austriacki dyplomata Sigismund Herberstein, który jeździł do Moskwy jeszcze za panowania ojca Iwana Groźnego, Wasyla III. Opisując ów miejscowy przysmak w pierwszej obszernej relacji z państwa moskiewskiego, jaką czytano w Europie, nie używał jednak słowa ''pirog'', lecz nazywał go po prostu ,,chlebem". Nie omieszkał też przy okazji skomentować panującego w Moskwie (tak wtedy, jak i teraz) despotycznego ustroju politycznego.
{{ Cytat
{{ Cytat
| [Wielki kniaź moskiewski] Posłał nam z swego stołu pirog na cztery grani [tj. czworograniasty] (pisze Herbersztyn, iż jakoby owa poduszka, co u szyi szlej [tj. przy uprzęży] bywa na końskich piersiach) {{...}}
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = Bielski

Menu nawigacyjne